Orkestra Şefleri Ne Yapar
 

Bir orkestrada bütün işleri müzisyenler yaparlar ama

alkışları orkestra şefi toplar. Peki, nedir bu orkestra şeflerinin özellikleri?

Kemanı birinci kemandan, piyanoyu bir virtüözden daha iyi çalabilirler mi? Onlar

olmazsa orkestra elemanları notalara bakarak bir eseri çalamazlar

mı?Orkestra, on yedinci yüzyılda ortaya çıkmıştır ve zaman içinde yapısı

pek çok değişiklik geçirmiştir. Orkestra şefleri orkestra ile birlikte ortaya

çıkmamış, çok daha sonra sahnede yerlerini almışlardır. Ancak bu, orkestra

şefinin olmadığı dönemlerde orkestranın yönetilmediği anlamına

gelmez.Orkestralar ilk zamanlarında sadece kraliyet ailesi ve asil

sınıfın önünde konser veriyorlardı. Kimse krala ve yanındakilere arkasını

dönemeyeceği için bir şefin bugünkü gibi orkestrayı idare etmesi zaten

düşünülemezdi. Tempoyu önceleri klavsen, sonraları da en önde oturan baş kemancı

ayaklarını yere vurarak, başını veya elindeki yayı sallayarak

ayarlıyordu.Saray orkestralarının gittikçe artan müzisyen sayısı

elli-altmışa varınca, Fransız ihtilalinden sonra halk konserleri de başlayıp

yaygınlaştıkça, orkestradan bir müzisyenin şefliği de üstlenmesi imkansız hale

geldi. Bu işi sadece müziğin idaresine konsantre olacak, geniş müzik kültürü

olan kişiler başarabilirdi. Böylece besteciler konserlere katılmaya, kendi

eserlerini yönetmeye başladılar.On dokuzuncu yüzyılda eserlerin

bestecileri yavaş yavaş hayattan çekilmeye başlayınca, profesyonel orkestra

şefleri ortaya çıktılar. Orkestra şefliği bir meslek haline geldi. Şeflerin

ortak özellikleri, hemen hepsinin erkek olmaları, beyaz saçlı, asabi ve

karizmatik olmaları, mükemmel bir kulağa ve hafızaya sahip olmalarıdır.

Genellikle eserleri, hem de her bir çalgı için ayrı ayrı ezberden

yönetebilirler.Orkestra şeflerinin işlerinin yüzde 95'i provalardadır.

Sesleri en çok 'yanlış çalıyorsunuz', 'çok hızlı', 'daha yavaş' şeklinde

provalarda duyulur. İyi prova çalışmaları yapmış bir orkestra şefsiz çalabilir

ama iyi bir provayı şefsiz yapamaz.Orkestra şefleri bir spor takımının

antrenörü gibidirler. Takımın nasıl oynayacağı, oyuncular arasında uyumun nasıl

sağlanacağı antrenmanlarda tespit edilir. Maça çıkınca da asıl iş oyunculara

düşer. Kuralları basit olan futbol oyununda bile on bir kişinin ahengi çok

önemli iken son derecede karmaşık eserleri icra eden altmışı aşkın müzisyenin

uyumu şüphesiz tartışılmaz. Monako'nun ulusal orkestra kadrosunun, ordu

kadrosundan daha geniş olduğunu biliyor muydunuz?Bir orkestrada çoğu

zaman on veya on iki çalgı aynı anda farklı notalar çalarlar. Bu kaos içinde

yönetimin bir an bile yitirilmemesi gerekir. Bir orkestra şefi aynı anda farklı

yirmi sekiz çalgının seslerini ayırt edebilir, dilediği sese konsantre olarak

onun hatasını görürken, orkestrayı idare etmeye devam edebilir.Orkestra

şefinin en önemli enstrümanı seyircinin göremediği bakışlarıdır. Bakışlar şefin

bagetinden bile önemlidir. Şefin baget tutan eli müziği bölümleyip ölçüleri

belirtir yani gerçek anlamda müziği yönetir. Sol el ise duygu elidir. Örneğin,

şef sol elin işaret parmağını dudaklarına götürdüğünde sesin hafiflemesi

gerektiğini belirtmiş olur.Sesin artması gereken yerlerde elini kürek

gibi hareket ettirir. Göğse bastırılan sol el, havada daireler çizen baget, öne

uzanmış kollar, kapalı gözler ve şefe özel bir takım hareketler müzisyenlere

mutlaka birer mesaj iletirler. Kısacası orkestra şefleri bir esere ruh ve

kişilik kazandırırlar.



Ü-V-Y-ZŞ-T-USP-RN-O-ÖMJ-K-LH-I-İGE-FC-Ç-DBAY-ZU-Ü-VŞ-TSP-RO-ÖN