1983-1987 Türkiye Ekonomisi

[bluemoon24]

1985 yılı Haziran ayında ise, bankalar kur tespiti

konusunda tamamen serbest bırakılmıştır. Ancak, 1986 yılı başlarında bu serbesti

daraltılmış ve bankalar tarafından belirlenecek kurların T.C Merkez Bankası

kurlarının %1 altında ya da üstünde olması öngörülmüştür.1986 yılının

sonlarına doğru kur belirleme sistemi yeniden gözden geçirilmiş ve bankaların,

döviz satış kurunda T.C. Merkez Bankası kurunu aşmamak koşuluyla, döviz alış

kurlarını sebestçe belirleyebilecekleri açıklanmıştır.Türkiye, 1985

yılında GATT'ın Sübvansiyon Kodu Anlaşması'nı imzalamış ve bu anlaşma gereğince

de ihracatta doğrudan teşviklerin azaltılmasına başlanmıştır. İhracatta vergi

iadesi oranları kademeli olarak indirilmeye başlanmış ve 1989 yılında vergi

iadesi sistemine son verilmiştir. 1984 yılında Kaynak Kullanımını Destekleme

Fonu kurulmuş, 1986 yılı sonunda ise bu uygulamaya son verilmiştir.1980

yılında T.C Merkez Bankası nezdinde kurulan Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu

ihracatın doğrudan teşvikinde en önemli araç olmuştur. 1992 yılı başlarında bu

uygulama da son bulmuştur.1986 yılında yürürlüğe giren İhracat Reeskont

Kredisinden dış pazar bilgi ve deneyimine sahip ihracatçı veya

imalatçı-ihracatçılar yararlandırılmıştır. Sözkonusu kredi. 1989 yılında

yürürlükten kaldırılmıştır. İhracatta Vergi, Resim ve Harç İstisnası ile

İhracat Karşılığı Dövizlerden Mahsup şeklindeki teşvik tedbirlerinin

uygulaması bu dönemde de devam etmiştir.1987 yılında tüzel kişiliği

aynen devam etmek üzere, Devlet Yatırım Bankası'nın, özel hukuk hükümlerine tabi

bir anonim şirket haline dönüştürülerek Türkiye İhracat Kredi Bankası ünvanını

taşıması hükme bağlanmıştır. Bu dönemde ithalat rejiminde önemli değişiklikler

yapılmıştır. 1984 yılında I ve II sayılı Liberasyon Listeleri yürürlükten

kaldırılmış ve tamamen yeni bir sisteme geçilmiştir. Yeni sistemde ithali yasak

olan mallara İthaline Müsaade Edilmeyen Mallar Listesinde yer verilirken,

ithali izne tabi mallar Müsaadeye Tabi Mallar Listesinde gösterilmiştir. Söz

konusu listelerin dışında kalan malların ithali ise serbest

bırakılmıştır.Ayrıca Fona Tabi Mallar Listesi açıklanmış ve bu listede

yer alan malların ithali sırasında alınan fon tutarlarının Toplu Konut Fonu'na

yatırılması öngörülmüştür. Daha sonraki dönemlerde ithali yasak mallar,

uyuşturucu maddeler başta olmak üzere bir kaç kalemle sınırlandırılmıştır.

Benzer şekilde Müsaadeye Tabi Mallar Listesi'nin kapsamı daraltılmış, 1990

yılında ise uygulamadan kaldırılmıştır.1983 yılından sonra kambiyo

rejiminin serbestleştirilmesi konusunda önemli gelişmeler sağlanmış, kısıtlama

ve yasakların büyük bir bölümü kaldırılmıştır. Bu konuda ilk adımı 7.7.1984

tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan Türk Parasının Kıymetini Koruma Kanunu (TPKK)

hakkında 30 sayılı Karar oluşturmuş; ikinci ve en önemli adım ise 11.8.1989

tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 32 sayılı Karar olmuştur. 30 sayılı Kararı

yürürlükten kaldıran 32 sayılı Kararın bazı maddelerinde de daha sonra bazı

değişiklikler yapılmıştır.Bu dönemde kambiyo rejiminde yapılan başlıca

değişiklikler şunlardır: Türkiye'ye döviz ithali tümüyle serbest bırakılmıştır.

Türkiye'de yerleşik kişilerin döviz bulundurmaları, hesap açmaları, döviz satın

almaları serbest bırakılmıştır. Kıymetli maden, taş ve eşyaların, dış ticaret

rejimi esasları dahilinde, Türkiye'ye ithali ve ihracatı serbest

bırakılmıştır.Ekonominin tümünü kapsayan bu İstikrar Programı başarıyla

uygulanmış ve 1980-1987 döneminde olumlu gelişmeler kaydedilmiştir. Bu

gelişmeler şu şekilde özetlenebilir; 1980 yılında reel GSMH büyüme oranı negatif

%2,3 (yeni seri) iken, 1982 yılında %3,1, 1984 yılında %7,1, 1985 yılında %4,3

olarak gerçekleşmiştir.1986 yılında iç talepteki artış ve petrol

fiyatlarındaki düşmenin yarattığı uygun koşulların da katkısıyla büyüme hızı

hedefin üzerinde gerçekleşmiştir. Bu süreç, 1987 yılında da devam etmiş, 1986

yılında %6,8'i bulan büyüme hızı izleyen yıl %9,8 olmuştur. Ekonomik büyüme

oranlarında görülen bu artış, kamu kesimi yatırım-tasarruf farkının artmasına

neden olmuştur.Kamu kesiminin borçlanma gereği ise 1980 yılında GSMH'nın

%8,8'i (yeni seri) iken 1983 yılında GSMH'nın %6'sı, 1986 yılında GSMH'nın

%3,7'si 1987 yılında ise GSMH'nın %6,1'i olarak gerçekleşmiştir. Bu dalgalanma,

piyasalarda arz-talep dengesizlikleri yaratarak enflasyon haddlerinin

yükselmesine neden olmuş ve 1981-1987 yılları arasında deflatör ortalama olarak

%38 artarken, 1988 yılında %69,7 seviyesine çıkmıştır.Kişi başına milli

gelir ise 1980 yılında 1.539 dolar iken 1987 yılında 1.636 dolara yükselmiştir.

1980 yılında %17,2 (yeni seri) olan kamu gelirlerinin GSMH içindeki payı 1983

yılında %16,5, 1985 yılında %13,0 ve 1987 yılında %13,9 olarak gerçekleşmiştir.

1980 yılında %20,3 (yeni seri) olan kamu harcamalarının GSMH içindeki payı 1983

yılında %18,8, 1985 yılında %15,3 ve 1987 yılında %17,4 olarak

gerçekleşmiştir.1980'li yıllarda uygulanan liberal politikalar sonucunda

dış ticaret hacmimiz hızla genişlemiştir. 1980 yılında 2.9 milyar dolar olan

ihracatımız 1987 yılında 10.2 milyar dolara ulaşarak yaklaşık 4 kat artmıştır.

İhracatın ithalatı karşılama oranı ise 1980 yılında %30 seviyesinden 1987

yılında %72'ler seviyesine yükselmiştir. İhracatımızdaki kompozisyonda da hızlı

bir değişim meydana gelmiş ve sanayi ürünleri ihracatı hızla artarak toplam

ihracatımız içerisindeki payı %70'ler seviyesine yükselmiştir.İhracatın

pazar açısından analizi yapıldığında ise en büyük pazarın Avrupa Birliği

ülkeleri olduğu görülmektedir. Türkiye'nin ithalatı ise 1980-1987 döneminde,

1982 ve 1986 yılları dışında devamlı artmıştır. 1986 yılında ise petrol

fiyatlarında meydana gelen düşüşten dolayı azalmıştır. 1980 yılında 7.9 milyar

dolar olan ithalat 1987 yılında 14.2 milyar dolara yükselmiştir. İthalatın

içerisinde en büyük paya hammadde ithalatı sahip olup, AB ülkelerinden yapılan

ithalat toplam ithalat içerisinde ilk sırayı almaktadır.1978, 1979 ve

1980 yıllarında Paris'te OECD üyesi ülkeler ve Japonya ile imzalanan ertelemeler

dış borç stokumuza ek yük getirmiş, bunun sonucunda 1982 yılında dış borç stoku

17.6 milyar dolara yükselmiştir. 1982 yılından itibaren dış borçlar devamlı

artmış ve 1987 yılında 40.3 milyar dolara yükselmiştir.1980 sonrası

dönemde, kamu açıklarının Merkez Bankası kaynaklarıyla finanse edilmesinin

enflasyon üzerindeki olumsuz etkileri nedeniyle, genelde iç borçlanma yolu

tercih edilmiştir. Özellikle 1984 yılından sonra iç borçlar giderek artış

göstermiştir. 1980 yılında 721 milyar TL olan iç borç stoku 1987 yılında 17.2

trilyon TL olarak gerçekleşmiştir.1971-1980 döneminde Türkiye'ye gelen

toplam yabancı sermaye tutarı 100 milyon dolar civarında iken, 1980 yılından

itibaren hızla artmıştır. 1981 yılında izin verilen yabancı sermaye tutarı 337

milyon dolar iken bu tutar 1987 yılında 655.2 milyon dolara

yükselmiştir.1980 yılında %8,5 olan hizmetler sektörünün toplam yabancı

sermaye izinleri içerisindeki payı, 1987 yılında %52,9'a yükselmiştir. Fiili

yabancı sermaye girişi ise 1980 yılında 35 milyon dolar iken 1987 yılında 239

milyon dolara yükselmiştir. Yabancı sermayeli kuruluşların sayısı ise 1980

yılında 78 iken 1987 yılında 836'ya yükselmiştir.1980 sonrasında sermaye

piyasasında da önemli gelişmeler yaşanmıştır. 1981 yılında 2499 sayılı Sermaye

Piyasası Kanunu yürürlüğe konulmuştur. 1982 yılında Sermaye Piyasası Kurulu

oluşturulmuş, 1986 yılı başlarında ise İstanbul Menkul Kıymetler Borsası

faaliyete geçmiştir.



Afyon Jeotermal Merkezi Isıtma Sistemi, Ekonomisi Ve Hava Kirliliğini Önlemedeki KatkKserofitlik Ve Su Ekonomisi ÖkofizyolojisiFloresanların EkonomikliğiVarlık Vergisi1987-1993 Türkiye Ekonomisi1980-1982 Türkiye Ekonomisi1923-1980 Türkiye Ekonomisi19 Şubat KriziSermaye Piyasası Kurulu (SPK)İMKB PazarlarıİMKB'de Kote İşlemiMilli Korunma KanunuAltın Kurallar5 Nisan KararlarıElliot Dalga KuramıDow KuramıDirectional MovementDikdörtgen FormasyonuDestek ve DirençBollinger Bands