1980-1982 Türkiye Ekonomisi
 

Döviz gelirlerini artırıcı tedbirler. İthalatın libere edilmesine yönelik tedbirler.

Fiyat oluşumu ile ilgili

tedbirler.

Yabancı sermaye ile ilgili tedbirler.

İdari tedbirler. Para politikası ile ilgili tedbirler.

Döviz Gelirlerini Artırıcı

Tedbirler24 Ocak 1980 tarihinde, Türk Lirası, Dolar karşısında yaklaşık

%49 oranında devalüe edilerek Dolar kuru 47 TL'den 70 TL'ye çıkarılmıştır. 1

Temmuz 1981'den sonra ise günlük kur ayarlamalarına başlanmıştır.İhraç

ürünlerimize dış pazarlarda rekabet gücü kazandırılması ve ihracatta sanayi

mamullerinin payının artırılması amacıyla, yeni teşvikler uygulamaya konmuştur.

Bu çerçevede ihracatta vergi iadesi sistemi yeniden gözden geçirilmiştir.

İhracatçıların döviz tutma yetkisi (kazandıkları dövizin %50'sini kendileri ya

da diğer üreticilerin girdi ithalatında kullanma olanağı) kapsamı

genişletilmiştir. İhracata yönelik üretimde kullanılacak girdilerin ithalatı

gümrük vergisinden muaf tutulmuştur. T.C. Merkez Bankası nezdinde İhracatı

Teşvik Fonu kurulmuş, teşvik belgesi alan ihracatçılara bu fondan kredi

sağlanmıştır.Ticari bankaların kredilerinin %15'ini sınai ürün

ihracatında kullanmaları zorunluluğu getirilmiştir. İhracatta kullanılmak üzere

yurtdışından getirilen prefinansman dövizlerine, döviz cinslerine göre Libor

faiz oranları ve azami %1,25'e kadar faiz farkı (spread) verilebilmesine

olanak sağlanmıştır. Ayrıca ihracatın artırılması amacıyla serbest bölge,

gümrüksüz antrepo kurulması ve işlemlerin kolaylaştırılması yönünde önlemler

alınmıştır.Bu uygulamalar sonucunda ihracat gerek döviz getirisi

açısından gerekse miktar açısından üç yılda iki katına yakın artmış, ihracatın

GSMH içindeki payı 1979'da %4,1'den 1982'de %10,5'e

yükselmiştir.İthalatın Libere Edilmesine Yönelik

Tedbirlerİthalatta alınan damga vergisinin oranı %25'den %1'e

indirilmiştir. 1981 yılında Tahsisli İthal Malları Listesi uygulamadan

kaldırılmış, I ve II sayılı Liberasyon Listelerinin kapsamı genişletilmiştir.

İthalatta alınan teminat oranları düşürülmüş ve tahsili konusunda bazı

kolaylıklar sağlanmıştır. Liberasyon listelerinden ithalatçıların 20 bin dolara,

sanayicilerin 40 bin dolara, imalatçı-ihracatçıların ise 10 bin dolara kadar

olan taleplerinin, ithal müsadesi düzenlenmeksizin, doğrudan yetkili bankalara

yapılmasına ve transferlerin de bu bankalarca yerine getirilmesine imkan

sağlanmıştır.Fiyat Oluşumuna İlişkin Tedbirler24 Ocak

kararlarının en önemli ve belirleyici öğelerinden biri fiyat politikalarının

piyasa koşullarında belirlenmesidir. Bu çerçevede fiyat denetimi ile ilgili

komisyonun görevine son verilmiştir. Kamu kesiminin ürettiği mal ve hizmetlerin

fiyatı %100-400 arasında artırılarak, temel malların kapsamı

sınırlanmıştır.Gübre, kömür, elektrik, demir ve denizyolu yük

taşımacılığı dışında kalan tüm mal ve hizmetlerin fiyatının ilgili kamu kuruluşu

tarafından serbestçe saptanabilmesine imkan tanınmıştır. İstikrar programında iç

pazarın rekabete açılmasının gerekliliği belirtilmiştir. Programın belirleyici

özelliklerinden biri de işgücü ve sermaye gibi temel üretim faktörlerinin

fiyatının piyasa koşullarına göre belirlenmesidir. Ücretler, istikrar

programının uygulandığı ilk iki yılda gerilemiştir.Yabancı Sermaye ile

İlgili TedbirlerYabancı sermaye girişini özendirmek amacıyla ise

yönetimsel ve yasal düzenlemelere gidilmiştir. Yabancı Sermayeyi Teşvik Kararı

(6224 sayılı) ve Çerçeve Kararnamesi doğrultusunda daha sonra çıkarılan

kararlarla yabancı sermaye teşvik edilmiştir. 1980'de 97 milyon Dolar olan

yabancı sermaye girişi izni, 1981 yılında 337 milyon dolara

yükselmiştir.Para Politikası ile İlgili TedbirlerFaiz

oranlarının piyasa koşullarına bırakılması ile faiz oranları hızla artmış, 1

Temmuz 1980 tarihinden sonra kredi faizleri ile vadeli tasarruf mevduatı

faizleri tümüyle serbest bırakılmıştır. 24 Ocak İstikrar Programı'nda

hedeflendiği gibi para arzı artış oranı ilk üç yılda giderek azaltılmıştır.

Bunda Merkez Bankası kredilerinin önceki yıllara oranla daha az kullanılması

etkili olmuştur.Bankalar sistemi aracılığı ile kaynak yaratılmaya

başlanmasıyla kamu kesimi yerini özel sektöre bırakmaya başlamıştır. GSMH

içerisinde kamu harcamalarının oranı %27-28'den, %20-21 dolayına inmiş, kamu

gelirlerinin GSMH'ye oranı da vergi düzenlemeleri sonucu %18 dolayına

yükselmiştir.1 Ocak 1981'de yürürlüğe giren yeni vergi düzenlemeleriyle

gelir dilimleri yeniden düzenlenerek ücretli kesim üzerindeki vergi yükü

azaltılmıştır.Sermaye ortaklıkları, kooperatifler ve vakıf gibi

kuruluşlardan alınan vergilerde de yeni düzenlemeler yapılarak ortaklıkların pay

sahiplerine dağıttıkları karlar üzerinden alınan vergi oranları

azaltılmıştır.İhracata yönelik mal ve hizmetleri üretenler ve

ihracatçılar için özel istisna ve bağışıklıklar getirilmiştir. Ek olarak,

taşınmaz mal alım-satımıyla, dayanıklı tüketim mallarının alım-satım vergisi ve

yıllık vergiler artırılmıştır.



Afyon Jeotermal Merkezi Isıtma Sistemi, Ekonomisi Ve Hava Kirliliğini Önlemedeki KatkKserofitlik Ve Su Ekonomisi ÖkofizyolojisiFloresanların EkonomikliğiVarlık Vergisi1987-1993 Türkiye Ekonomisi1983-1987 Türkiye Ekonomisi1923-1980 Türkiye Ekonomisi19 Şubat KriziSermaye Piyasası Kurulu (SPK)İMKB PazarlarıİMKB'de Kote İşlemiMilli Korunma KanunuAltın Kurallar5 Nisan KararlarıElliot Dalga KuramıDow KuramıDirectional MovementDikdörtgen FormasyonuDestek ve DirençBollinger Bands