Uluslararası Yatırımlarda Risk
 

Portföy yatırımlarında global riskin en

iyi örneklerinden biri Ekim 1994'te Güney Doğu Asya, Latin Amerika, Avrupa ve

ABD borsalarında (Türkiye de dahil) %10 - %30 arası düşüş yaratan dalgadır.

Ayrıca uluslararası ticarette büyük öneme sahip emtiaların fiyat hareketleri ve

bunların yakın gelecekteki arz ve talep durumları hakkındaki beklentiler,

uluslararası nitelikteki finansal araçların getirisindeki değişimleri etkileyen

faktörler arasında gösterilebilir. Örneğin OPEC üyesi ülkelerin 1983 yılında

petrol fiyatını varil başına 34 ABD Dolarından 29 ABD Doları'na düşürmeleri, tüm

dünya piyasalarını etkilemiş bir karardır.Finansal anlamda hangi ülkeye

yatırım yapılırsa yapılsın, katlanılması kaçınılmaz bir risk düzeyi vardır.

Çokuluslu kuruluşlar farklı ülke ve piyasalara yatırım yaparak risklerini

minimize etmeye çalışırlar. En başarılı risk çeşitlendirmesi sonucunda bile

sıfır riske ulaşılamaz çünkü her sektör ve piyasanın barındırdığı bir global

risk vardır.B-Ülke RiskiUluslararası yatırım analizlerinde en

önemli araştırma konularından birisi ülkenin politik ve ekonomik risk düzeyidir.

Shapiro, ekonomik açıdan ülke risk düzeyini belirlemek için dört temel kıstas

tanımlamıştır:1- Fiskal Risk: Devlet bütçe açıklarının GSMH'ye

oranıdır.2- Kontrollü Döviz Kuru Sistemi: Sıkı kambiyo rejimlerinin

varlığı ve devalüasyon tehdidi sermayenin yurtdışına kaçmasına neden

olmaktadır.3- Üretken Olmayan Devlet Harcamaları: Dış borca bağımlı

büyüme gösteren bir ülke tarafından alınan kredilerin çoğunlukla tüketimi

sübvanse etmesi ülke riskini artırır.4- Ülke Kaynakları: Bir ülkenin

doğal, finansal ve işgücü kaynaklarının yetersizliği ve/veya bunların etkin

kullanılmaması ülke riskini artırır.Euromoney tarafından ülke riski

hesabı aşağıdaki kriterlere göre yapılmaktadır:1- Analitik Göstergeler:

Borç Servisi / İhracat, Ödemeler Dengesi / GSMH ve Dış Borç / GSMH oranları

ekonomik gösterge olarak alınır.2- Kredi Göstergeleri: Ülkenin genel

kredibilitesini belirlemek üzere ödeme kayıtları ve yeni geri ödeme planları

incelenir.3- Piyasa Göstergeleri: Tahvil piyasalarında tahvil ihraç

edebilme kabiliyeti, kısa vadeli finansman temin edebilme gücü ve ülkenin

likidite yapısı incelenir.Bunların yanı sıra, ülke riskini belirleyen

çok önemli bir kriter de siyasi istikrar ve öncelikle iç ya da dış sıcak çatışma

riskidir. Örneğin Türkiye'deki yabancı yatırımcıların Ekim 1997 sonunda gerek

hisse senedi gerekse tahvil bono piyasalarında yüklü satışlara geçmelerinin

ardında, faizlerdeki yükselme ve dünya borsalarında yaşanan krizin yanı sıra,

Ege ve Kıbrıs sularının ısınmasının getirdiği tedirginlik ve risk algılaması

yatmaktaydı.Ayrıca, siyasal değişikliklerin sık sık gündeme geldiği ve

buna bağlı olarak parasal ve mali kararları veren otoritelerin değiştiği

ülkelerin ülke riski, bu durumları yaşamayan ülkelere oranla çok daha yüksektir.

Siyasi istikrarsızlık piyasalarda şoklara, ekonomide dur-kalklara neden olur ve

uzun vadeli tahminlerin yapılabilmesini engeller.Her dönemde farklı

'uzun vadeli' planlar yapılır ve çoğunluğu sonuçlanamaz. Bir süre sonra devlet

tarafından açıklanan tedbirler ve yapısal değişikliklerin inanılırlığı yok olur.

Ekonomideki kısa süreli iyiye gidişler, bir süre sonra yaşanacak siyasal kriz

veya değişiklik beklentisi nedeniyle kredibilite sağlamamakta ve bu güvenin

yeniden sağlanması uzun bir süre alabilmektedir.Benzeri bir durum

Meksika'da 1994 yılı sonunda yaşanan krizde görülmüştür. Tüm uluslararası

sermaye piyasalarını ama özellikle Latin Amerika ülkelerini etkileyen bu kriz,

ABD ve IMF'in müdahalesiyle atlatılabilmiştir. Ancak krizin uzun süre devam

etmesi, bu piyasalara olan güveni ciddi ölçüde sarsmıştır. Nitekim bu piyasalara

güvenin geri gelmesi uzun bir süre almıştır. Birçok uzmana göre, gelişmekte olan

ülkelerin sermaye piyasaları, riskli olmalarına rağmen, piyasaların gelişme

potansiyeli ve kar-oranı gibi temel makro verilerin genellikle gelişmiş

ülkelerdekine kıyasla genelde yüksek olması nedeniyle portföy yatırımcılarının

gözbebeği olmaya devam edecektir.Bu iyimser görüşe karşı karamsar

olanların sayısı hiç de azımsanacak gibi değildir. Bu görüşe sahip olanlar, risk

faktörünün getiri faktörünün önüne geçtiğine ve bu piyasalara güven sağlanmadan

portföy sermayelerinin buralara gelmeyeceğini düşünmektir. Bu güven sağlansa

bile, gelen para sıcak para niteliğinde olacağından, o an için önemli bir

finansman kaynağı olmakla birlikte süreklilik göstermeyecektir ve bu nedenle de

güvenilmezdir.C-Mikroekonomik RiskBu risk, özellikle hisse

senedine yatırım yapan yatırımcılar için önemlidir. Yatırımcı, yatırımını hangi

ülkede yapacağına karar verdikten sonra hangi sektörde ve o sektörün hangi

şirketine yatırım yapacağına karar vermek durumundadır. Bu kararı vermek için

temel analiz yapılmalıdır ve finansal rasyolar incelenerek, şirketin mali

yükümlülüklerini karşılayabilme yeteneği, politik risklere duyarlılığı,

uluslararası rekabet gücü analiz edilmelidir.Firmanın bulunduğu sektörün

durumu da incelenmek durumundadır. Sektörün değişmesi muhtemel mevzuattan ne

yönde ve ne derecede etkileneceği, dışa bağımlılığı, yönetim politikası gibi

kriterler doğrultusunda mutlaka inceleme yapmak gerekir. Ayrıca uluslararası fon

yöneticileri teknik analizlerin gösterdiği doğrultuda bazı hisse senetlerine

kısa vadeli yatırımlar da yaparlar. Fakat bunlar spekülatif amaçlı ve kısa

vadeli plasmanlardır ve sıcak para niteliği taşırlar.



Afyon Jeotermal Merkezi Isıtma Sistemi, Ekonomisi Ve Hava Kirliliğini Önlemedeki KatkKserofitlik Ve Su Ekonomisi ÖkofizyolojisiFloresanların EkonomikliğiVarlık Vergisi1987-1993 Türkiye Ekonomisi1983-1987 Türkiye Ekonomisi1980-1982 Türkiye Ekonomisi1923-1980 Türkiye Ekonomisi19 Şubat KriziSermaye Piyasası Kurulu (SPK)İMKB PazarlarıİMKB'de Kote İşlemiMilli Korunma KanunuAltın Kurallar5 Nisan KararlarıElliot Dalga KuramıDow KuramıDirectional MovementDikdörtgen FormasyonuDestek ve Direnç