Karma Ekonomi
 

Karma ekonomi düzenini

benimseyenlere göre kapitalist düzen liberalizme dayanmaktadır. Bu toplumsal

görüşte kişinin hakları ve çıkarları her şeyin üstünde tutulduğundan toplumun

çıkarları ihmal edilmektedir. Kapitalizmin karşısında yer alan sosyalizmde

ise, toplumun çıkarları her türlü kişisel çıkarın üstünde tutulmaktadır. Oysa

karma ekonomi düzeninde, anılan iki sistemin taşıdığı temel çelişkiler

çözülmüş, yani kamu yararıyla kişisel çıkar bağdaştırılmıştır.Buna göre,

kişi ne her şeyin üstünde tutulmakta, ne de topluma feda edilmektedir. Ancak

kişilerin çıkarlarıyla toplumun çıkarlarının çatışması halinde toplumun

çıkarları öncelik kazanmakta ve kişinin bazı temel hakları kısıtlanmaktadır.

Örneğin, kişinin mülkiyet ve miras hakları, bazı durumlarda kamu yararı

nedeniyle yasalarla sınırlandırılmaktadır.Karma ekonomi düzeninde hangi

malların ne miktarda üretileceği, yani kaynak dağılımı sorununun çözümünde,

tüketici tercihleri esas alınmaktadır. Fakat, kaynakların etkin kullanımı

açısından, birçok alanda piyasa fiyatlarının bu tercihleri doğru olarak temsil

etmediği görülmektedir. Bu durumlarda devlet, toplum tercihlerine uygun üretimi

sağlamak gayesiyle piyasa mekanizmasını düzeltici önlemler almaktadır. Böylece,

tekelleşmeyi önlemek, herkese çalışma olanağı sağlamak, gelir dağılımındaki

dengesizliği azaltmak, işçi-işveren ilişkilerini düzenlemek gibi temel hedeflere

yönelik önlemlerle, ekonominin istikrar içinde büyümesini sağlama görevini

yüklenmiş bulunmaktadır.Gelişmekte olan ülkelerde sermaye, teknik bilgi,

girişimci ve yetişmiş işgücü kıtlığının yarattığı darboğazların kısa sürede

aşılması için, planlı bir karma ekonomi düzenine ihtiyaç duyulmaktadır.

Kaynakların israfını önlemek ve sosyal adalet içinde hızlı kalkınmayı başarmak

için başvurulan bu planlama, kamu kesimi için emredici, özel sektör içinse yol

gösterici bir nitelik taşımaktadır.Örneğin, 1982 tarihli Türkiye

Cumhuriyeti Anayasası'nın 166. maddesi, ekonomik, sosyal ve kültürel

kalkınmayı, özellikle sanayinin ve tarımın yurt düzeyinde dengeli ve uyumlu

biçimde hızla gelişmesini, ülke kaynaklarının döküm ve değerlendirilmesini

yaparak verimli şekilde kullanılmasını planlamak, bu amaçla gerekli teşkilatı

kurmak görevini devlete vermiştir.Türkiye'de uygulanan bu planlı karma

ekonomi düzeninde, özel mülkiyet ve girişim serbestisi, kişinin temel hakları

olarak Anayasa'da yeralmaktadır. Ancak devlet, kişi haklarını Anayasa ve bağlı

yasalar çerçevesinde, kamu yararı nedeniyle sınırlama yetkisine

sahiptir.Karma ekonomi doktrini, büyük ölçüde çeşitli ülkelerdeki

uygulamaların sonucunda ortaya çıkmış bir sentezdir. Tarihi gelişim içinde önce

karma ekonomi anlayışının farklı uygulamaları yaşanmış, daha sonra bu düzenin

düşünce sistemi gelişmeye başlamıştır. XX. yy'ın sonuna yaklaşılırken, Türkiye

dahil, dünya ülkelerinin çoğunda karma ekonomi sistemi benimsenmiştir. Ancak,

her ülkede düzeni belirleyen kurumların yeri ve önemi değiştiğinden, sistemin

saf şekline uyan örneğe rastlanmadığı söylenebilir.



Afyon Jeotermal Merkezi Isıtma Sistemi, Ekonomisi Ve Hava Kirliliğini Önlemedeki KatkKserofitlik Ve Su Ekonomisi ÖkofizyolojisiFloresanların EkonomikliğiVarlık Vergisi1987-1993 Türkiye Ekonomisi1983-1987 Türkiye Ekonomisi1980-1982 Türkiye Ekonomisi1923-1980 Türkiye Ekonomisi19 Şubat KriziSermaye Piyasası Kurulu (SPK)İMKB PazarlarıİMKB'de Kote İşlemiMilli Korunma KanunuAltın Kurallar5 Nisan KararlarıElliot Dalga KuramıDow KuramıDirectional MovementDikdörtgen FormasyonuDestek ve Direnç