Abderalı Demokritos
 

Demokritos'a göre evren, doluluk ve boşluktan oluşmuştur.

Dolu kısım, bölünemez küçük parçacıklar, yani atomlar tarafından doldurulmuştur;

bunlar ölümsüz ve yalındırlar. Nitelikleri aynı ama biçimleri ayrıdır.

Varlıklar, bu atomların bir araya gelmelerinden oluşmuşlardır ve bir arada

bulundukları sürece vardırlar; şayet bunları oluşturan atomlar bir nedenle

dağılırsa yok olur giderler.Evrende gözlemlenen değişim, atomların

birleşmesi ve dağılmasından ibarettir. Atomcu kuram, özünde mekanist ve

deterministtir, ama bu dönemde atomların nasıl hareket ettiklerine ilişkin güçlü

bir yaklaşımın eksikliği duyulmaktadır.Demokritos, ruhu maddeden

ayırmaz; ruhu oluşturan atomlar daha ince, daha hafif ve daha hareketlidir;

hepsi o kadar. Bu tür ince atomların birleşimine ruh dediği gibi akıl da der.

Bunlar, evrenin her yerine dağılmıştır; öyleyse evren canlı ve akıllıdır. Ancak

Tanrı yoktur; Anaksagoras'ın belirttiği anlamda bir nous da

bulunmaz.Hindistan'da da atomcu görüşlerle karşılaşılmaktadır; ancak

tarihini saptamak olanaksızdır. Eğer daha önce ise, Yunanlıların bundan haberdar

olup olmadıkları düşünülebilir. Haberdar olmaları olanaksız değildir; çünkü

Demokritos İran'da bulunduğu sıralarda doğrudan veya dolaylı olarak bu görüşleri

öğrenmiş olabilir.Gerek Yunan'da ve gerekse Hint'te birbirlerinden

bağımsız olarak düşünülmüş olması da mümkündür; ancak atomcu görüşün Doğu

kökenli olduğuna ilişkin başka bulgular da vardır. Mesela Poseidonius (M.Ö. 1.

yüzyıl) bu kuramı, bir Fenikeli olan Sidonlu Mochos'a, yine Byblioslu Filon ise

Beyrutlu Sanchuniaton'a atfetmektedir. Filon, bu adamın kitaplarını Yunanca'ya

çevirmiştir.Demokritos matematikle de ilgilenmiş ve Bir Daire veya Bir

Küreye Çizilen Teğet, Geometri Üzerine, Sayılar Üzerine (aynı adı taşıyan

bir yapıtı daha vardır) ve İrrasyoneller Üzerine adını taşıyan yapıtlar

vermiştir.Bir Daire veya Bir Küreye Çizilen Teğet te, kürenin veya

dairenin teğetle ortak olan bir tek noktası bulunduğunu ve teğet biraz

oynatılacak olursa, bu defa daireyi ve küreyi iki noktada keseceğini ve teğet

olma özelliğini kaybedeceğini söyler.Geometri Üzerine adlı yapıtın

içeriğine ilişkin fazla bir bilgiye sahip değiliz. Ancak Chrysippus'a dayanarak

Plutarkos'un yapmış olduğu şu aktarma gerçekten çok ilginçtir: Demokritos, bir

koninin, tabanına paralel olan dairelerle kesilecek olursa, kesitlerin yüzeyine

ilişkin neler söylenebileceğini sormuştur. Bunlar eşit midir? Yoksa değil midir?

Eğer eşit değillerse, o zaman koninin yüzeyi merdivene benzeyecek, yani düzgün

olmayacaktır. Eğer eşitlerse, o zaman da koni bir silindir özelliğine sahip

olacaktır. Bu son derece gariptir.Bu yorum son derece ilginçtir; çünkü

Demokritos, bu yorumunda, bir cismin sonsuz sayıda kesitten oluştuğunu

göstererek Archimedes'e yaklaşmıştır. Demokritos şunu sezmiştir: Eğer iki

piramit, eşit tabana ve eşit yüksekliğe sahipseler, tabana paralel olan

düzlemler tarafından eşit yüksekliklerden kesildiklerinde oluşan piramit

kesitleri birbirlerine eşit olacaktır. Sonsuz sayıdaki kesitleri eşit olduğu

için, iki piramidin hacimleri de eşittir.Bu bir bakıma, Cavalier'in

ortaya koyduğu, İki hacimin, aynı yükseklikten alınan kesitleri, her konumda

eşit iseler, bu iki hacim eşittir. ilkesine benzemektedir. Demokritos'un

incelemiş olduğu konular, Eukleides'in Elementler'de incelemiş olduğu bazı

konularla paralellik göstermektedir.İrrasyonel Doğrular ve Hacimler

adlı yapıtı, konilere ilişkin yapmış olduğu çalışmaların sonucunda yazılmıştır.

Burada irrasyonelleri incelemiş olması çok doğaldır. İçeriğinin ne olduğu

bilinmese de, irrasyonel doğruların bölünemez olduğunu düşünmüş

olabilir.Konilerde karşılaşmış olduğu sürpriz karşısında, nasıl bir

tavır takınmış olduğu bilinmiyor. Acaba benimsemiş olduğu atom kuramıyla, bu

sonucu nasıl uzlaştırmıştır? Çünkü atomun parçalanamaz olduğunu kabul ederse,

koni kesitlerinin merdiven biçiminde olduğunu da kabul etmek zorunda kalacağı

açıktır.Platon, Demokritos'tan hiç söz etmez, ama Aristoteles övgüler

düzer. Archimedes ise, aynı taban ve aynı yüksekliğe sahip bir koni ile bir

silindirin hacimleri arasında 1/3 oranının bulunduğunu keşfetmiş olmasına büyük

bir değer verir; ancak bunun kanıtını vermemiş olduğunu da

ekler.Demokritos'un Gezegenler Üzerine ve Büyük Yıl veya Astronomi

adlı yapıtları ise astronomiyle ilgilidir. Yer'in, ortası delik, düz bir disk

biçiminde olduğuna inanır. Gök küresini, kuzey ve güney gökküreleri olmak üzere

iki yarım küreye böler ve güneydeki yıldız kümelerinin kuzeydekilerden farklı

olduklarını söyler. Bu görüşleri, Yer'in düz olmasıyla nasıl uzlaştırabilmiştir?

Bunu açıklamak güçtür; ancak bu yaklaşımı, kendisinin büyük ölçüde Babillilerin

etkisi altında kaldığını göstermektedir.Aynı zamanda iyi bir kozmologdur

(yani evrenbilimcidir). Ona göre, evrende çok sayıda ve çeşitli büyüklüklerde

dünyalar vardır. Bunlar birbirlerinden farklı uzaklıklarda bulunurlar. Bazıları

oluşmaktadır; bazıları oluşmuştur ve bazıları ise çökmektedir. Bunlardan

bazıları çarpışarak yok olurlar. Bazılarında su, bitki ve hayvan yoktur. Bizim

bölgemizde ilk önce Yer oluşmuştur. Ay, yıldızların en altında bulunur; onu

Güneş ve gözle görülebilen beş gezegen izler.



Siyaset, Bilim Ve Tarih Bilinci (Doğan Özlem )The Benefits Of TreesEnerji TasarrufuAlternatif Ucuz Enerji KaynaklarıErozyonun Tanımı Ve ÇeşitleriDünyamızın HareketleriDoğalgazDeve KuşlarıTeknolojik CellatlarımızKüresel IsınmaÇimento İşkolu Ve SorunlarıAtmosferin Başlıca Gaz KirleticileriNükleer EnerjiYapay KristallerHyrogen Fuel  The Fuel Of FutureKentiçi Ulaşımı Ve Çevre SorunlarıPrcı HakkındaÇevre Kirliliği Ve SonuçlarıSivil SavunmaUluslararası Hukuk Ve Çevre