Bankacılıkta Yabancı Sermaye Neden Artıyor?
 

Son

dönemin önemli konularından biri Türk bankacılık sisteminde yaşanan devir ve

birleşmeler nedeniyle sisteme girmeye başlayan yabancı sermaye miktarındaki

artışlardır.

1990'lı yıllardan itibaren birçok ülkede uygulanan serbestleşme politikaları

ile yabancı bankaların şube açmalarına ve banka kurmalarına imkan tanıyan

düzenlemeler, gelişmekte olan ülkelerde yaşanan bankacılık krizleri,

uluslararası sermaye akımları, teknolojik yenilikler özellikle gelişmekte olan

ülkelerde yabancı bankaların sektördeki payının önemli ölçüde artmasına yol

açmıştır. Bu gelişmelere bağlı olarak, yakın dönemde bir çok gelişmekte olan

ülkede yapısal değişiklikler yaşanmıştır ve yaşanmaktadır.

Ekonomik ve siyasi istikrarın sağlanmasının ardından Avrupa Birliği'nden

müzakere tarihi alınmasıyla birlikte atağa kalkan yabancıların son gözdesi

Türkiye olmuştur. Özkaynak ve rekabet konusunda sıkıntı yaşayan Türk bankaları

yabancı kaynak transferi ile kârlılıklarını artıracak ve rekabet kalitesi

artacaktır. Yabancı bankalar iç borçtan daha fazla faydalanmak ve bu yolla

global kârlılıklarını artırmak istemektedir. İç borç stokunun yaklaşık yüzde

10'unu elinde bulunduran yabancı yatırımcıların banka sahibi olarak bu pazardaki

paylarını artırmak istemeleri çok uzak bir ihtimal değildir.

Yabancı bankalar, ölçek ekonomilerinden, farklılaştırma ve riski yayma

özelliklerinden ve uluslararası finansman merkezleriyle doğrudan

bağlantılarından dolayı, en son kredi araçlarını ve teknolojisini hızla transfer

edebilmekte ve diğer yabancı bankaların gelişini teşvik ettiğinden, yoğunlaşma

oranını azaltarak fiyat rekabetine neden olmaktadırlar. Bu özelliğe sahip

yabancı bankalar, artan rekabet yoluyla ulusal bankacılık sektörünün yapısını

değiştirmektedir. Bankacılık sektöründeki rekabetin devamı ya da artışı, teorik

olarak marjinal bankaların piyasadan çekilmesine ya da, hizmetlerin daha

kaliteli sunulmasına yol açacaktır.

Türkiye'de bankacılık sektörünün yeniden yapılandırılmasına yönelik

gerçekleştirilen düzenlemeler, etkin gözetim ve denetimin gerçekleştirilmesi,

uluslararası düzenlemelere büyük ölçüde uyumun sağlanması ve makro ekonomik

istikrarın sağlanması yönündeki çabalar önümüzdeki dönemde daha fazla yabancı

bankanın ve sermayenin ülkemize ve sektörümüze olan ilgisi için uygun ortam

yaratabilecektir. Bu ortam, Türkiye'deki bankaların da arzu ettiği bir ortamdır.

Yabancı bankalardan ve sermayeden beklenen faydanın sağlanması için

liberalizasyon sürecinin ve bununla ilgili ihtiyatlı düzenlemelerin doğru

zamanda gerçekleştirilmesi, doğru denetim sisteminin oluşturulması büyük önem

taşımaktadır. Yabancı bankaların veya içinde yabancı katkısı olan bankaların

kârlarını Türkiye\'de tutmayacakları, dışarıya transfer edecekleri ve

dolayısıyla ülkenin kaynak kaybına uğrayacağı iddiaları da gerçekçi değildir.

İster yerli, ister yabancı olsun, her işletme kaynaklarını en kârlı ve en

güvenli ülkeye götürecektir. Bu yalnız bankalar için değil, bütün sektörler için

doğrudur. Eğer Türkiye istikrarlı, güvenli ve elbette kârlı bir yatırım ortamı

yaratabilir ve bunu sürdürebilirse, yabancı sermayeli bir bankanın ülkeyi terk

etmesi zaten beklenemez. Tam aksine bu bankaların sayıları, getirdikleri ek

sermaye miktarları ve uluslararası hizmet piyasalarında Türkiye için

sağlayacakları pazar payı giderek artacaktır.

Birçok bankacılık otoritesine göre yabancı bankaların piyasa paylarının

artması bir anlamda ülkede istikrar ve güven olduğunu göstermektedir.

Uluslararası derecelendirme kuruluşu Fitch yabancı bankaların gelecek ve

kârlılık gibi iki temel ögeye odaklandığına dikkat çekmektedir. Diğer taraftan

Yabancıların gelmesi sığ durumdaki Türk mali piyasalarının derinleşmesine ve

krizlere daha dayanıklı hâle gelmesine imkan tanıyacaktır. Bu durum faizlerin

daha da düşmesi ve kredi piyasasının canlanmasını da beraberinde getirecektir.

Şeffaflık konusuna büyük önem veren yabancılar bu anlamda da ülkeye katkı

sağlayacaktır. Yine kredi kartı ve ipoteklere daha uygun faizle kredi verebilen

yabancıların bir diğer önemli getirisi yeni hizmetler ve teknolojilerin ülkeye

transferi olarak öne çıkmaktadır.

Basel II Kriterleri :

2007 yılında uygulanmaya başlanacak olan

Basel II kriterleri ile birlikte gelişmekte olan ülke bankaları, en azından

başlangıçta uzunca bir süre, kredi riski için Standart Yöntemi kullanırken, G-10

ve AB'deki bankalar kredi riski için İçsel Yöntemlerin kullanımına daha

öncelikle geçebileceklerdir. Bu durum, sermaye yeterliliği konusunda

karşılaştırılmalı üstünlüğe sahip olacak gelişmiş ülke bankalarının, gelişmekte

olan ülkelerdeki bankalarla birleşmeleri, onları satın almaları şeklinde

yaşanacak bir konsolidasyon sürecini başlatabilecektir. Şu anda bu süreç

Türkiye'de başlamış durumdadır.

Türk bankacılık sektöründe uzun zamandır aktif içindeki payları % 5 dolayında

olan yabancı bankaların önümüzdeki dönemde sektör içindeki paylarının

büyüyeceği, bunların birtakım satın almalara, ortaklıklara girişeceği aşikardır.

Fortis'in Dışbank'ı satınlamasıyla başlayan bu süreçte 2005 yılı sonunda yabancı

bankaların payının %20'e ulaşması beklenmektedir. Yabancı sermayeli bankaların

Türkiye piyasasında hitap ettikleri alanları ve ürün portföylerini

genişletmeleri elbette sektördeki rekabet iklimini değiştirecek bir

gelişmedir.Yabancı sermayeli bankaların başlıca avantajlarının sermaye güçleri

ve uluslararası piyasalardan daha düşük maliyetli fon temin etme imkânları

olacağı düşünülmektedir. Yabancı sermayenin bilgi ve teknolojik yenileşme başta

olmak üzere ülkeye kazandıracağı çok şey vardır. Ancak yaşanan son finansal

krizler karşısında yabancı menşeili bankaların verdiği tepki de dikkate

alınmalıdır.Yabancı bankaların bankacılık sektörü içindeki payları %50'lik

dilimi aşmadığı sürece sektör açısından faydalı ve olumlu bir gelişmedir.

Ancak belli bir yaklaşımla milli bankacılık politikasıyla da bağdaştırılması

yararlı olacaktır.