İhanet – İstihbaratın Efsane Köstebeği
 

İhanet – İstihbaratın Efsane Köstebeğiİhanet, 56 yaşında ve hayatının 25 yılını aşkın bir süresini, alanında daha önce görülmemiş bir yetkinlikle FBIa hizmet ederek geçirmiş, ancak devletin en gizli sırlarını Rusyaya sattığından şüphelenilen Robert Hanssenın (Chris Cooper) köşeye sıkıştırılış öyküsü. Eric ONeill (Ryan Phillippe) ise Hanssenın ihanetini araştırmak üzere görevlendirilen, FBI kariyerinin başlarında genç ve hırslı delikanlı. Amerikan İstihbarat Teşkilatı tarihinin en büyük maddi ve manevi kayba neden olmuş ajanlık öyküsü Eric ONeillın bizzat katkısıyla perdeye aktarılmış. Hollywoodun karanlık köstebek hikayelerinden biri olarak İhanet, aksiyonu az, psikolojik gerilimi bol bir yapıt. Aynı zamanda senaryo yazarlarından biri olan Billy Ray, yönetiminde de bu iki karakterin ilişkisine odaklanmış, performansların gelişimine ağırlık vermiş.

İhanet, Hanssenın yakalandığı ve tutuklandığı haberiyle başlamasına rağmen bizim için asıl hikaye ONeillin Hanssen davasına kanıt oluşturmak üzere zorlu görevine atanmasıyla birlikte başlıyor; bu noktada bizim için önemli olan efsane Hanssenın hayatına sızmak oluyor. Her gün kiliseye gidip dua eden koyu katolik Hanssen, başarıyla ve istikrarla sürdürdüğü işi, güzel eşi, çocukları ve torunlarıyla birlikte örnek bir aile adamı, vatandaş ve devlete hizmet eden bir FBI ajanıdır. Ama aynı zamanda eşcinselliğe ve meslek sahibi kadınlara ayıplayarak bakar; saygısızlık, tembellik ve aptallığa karşı tahammülsüzdür; seks yaparken karısı ve kendisini gizlice videoya çekip, bu görüntüleri dağıtır ve karısıyla olan cinselliği ile ilgili ahlaksız söylemlerde bulunur. Hanssen, sadece usta bir hain olarak değil, cinsel sapık olarak da merak uyandıran bir profil.

Ömrünü yalan söyleyerek ve rol yaparak geçiren, insanlar hakkında bir yalan makinesinden daha etkin hükümler verebilen bir adamla, sahte kimlikle ustayı kandıramayacak ve yalan söylemesi büyük tehlike arzeden bir ajanın ilişkisi elbette bol entrika beklentisiyle salonu dolduran izleyicilere dört başı mamur bir gerilim hediye ediyor.

Gerilim demişken, filmin önce Hanssenın yakalandığı bilgisini verip sonra iki ay öncesine dönmesi ilk bakışta heyecan seviyesini aşağı çekecek gibi görünen ilginç bir anlatım kararı. Filmdeki gerilim dozu yüksek sahnelerde Hanssenın eninde sonunda altedileceğini bilmemiz, bir maceradan çok iki erkek arasında zekice bir oyun izlediğimizi hissettiriyor. Bu taraflı ve ürkek anlatımın ardında Amerikalıların kendi istihbarat sistemlerinden bir an bile şüphe duyulmamasını sağlamaya çalışmaları gibi bir kompleksin olabileceğini düşünmemek işten değil.

Chris Cooperın da en ufak bir bakışıyla gerilime büyük bir katkıda bulunduğunu unutmayalım. Emekliye ayrılmasına iki ay kalmış olan Hanssenın yapmış olduklarıyla ilgili duyduğu pişmanlık, özündeki katılığa psikolojik ve duygusal açıdan muhteşem eşlik ediyor. Hanssen, ONeillın katolik ve dine eğilimli olduğunu öğrendiğinde, sinirli, kibirli, acımasız ve hor gören patron kimliğinden, yufka yürekli, merhametli ve babacan bir dost kimliğine bürünüyor. Bu tavır belki biraz ani değişiyor, ama Cooperın dalgalar halinde gelip giden kabuk bağlamış duygusallığı inandırıcılığını kolay kolay yitirmiyor. Cooperın çok katmanlı oyunculuğunda, Hanssenın gerginlik ve çelişki dolu doğasının ruhuna verdiği tahribat çok açık ve çok dokunaklı.

İhanetin en olumsuz yanı Ryan Phillippe. Phillippe rolünün gerektirdiği kıvrak zekalı, hızlı ve atik kişiliğe hiç de uygun görünmüyor. Her an çuvallayacak gibi duran ONeillın kimsenin üstesinden gelemeyeceği diyalogları Hanssenla bu kadar yakın ve açık ilişkisinde kurabilmesi hiç de olası görünmüyor. Phillippe bu anlamda ne inandırıcı ne de izleyici için sempatik bir kahraman. Laura Linney ise güçlü, duygusal, güvenilir iş kadını rolünde, Hollywoodun Catherine Keenerla beraber en seçkin yardımcı kadın oyuncularından biri olarak işinin ustası.

Filmde Hanssenın odasına aldırmak istediği Two Men on a Boat – Kayıkta İki Adam adlı yağlı boya resim filmin bütünü için hoş bir metafor oluşturmuş. Bu sayede Hanssen - ONeill ikilisinin hangi tarafa hizmet ederlerse etsinler, ne kadar görevlerine sadık ve çalışkan olurlarsa olsunlar, yine de aynı karanlık ve yalnız dünyanın parçaları, aynı kayığın içinde debelenmeye mahkum, aynı yolun yolcusu oldukları çok güzel vurgulanmış. İhanet Amerikanın rakipsiz İstihbarat kuvvetinin en ciddi davasını konu almasıyla; Cooperın eşsiz performansıyla; hem olgun bir dinginlik, hem keskin bir gerilimi alt perdeden vermesiyle vizyonun kaçırılmayacak filmlerinden.

Selin Sevinç

selinlesinema@gmail.com

Selin Sevinç'in tüm sinema yazılarına filmbutik.net'ten ulaşabilirsiniz!...