MS Tanısı
 

MS TanısıHikaye ve Muayeneden Tanıya

MSe özgü her hangi bir diagnostik test yoktur. MSin klinik tanısı büyük ölçüde hastanın hikayesini alıp değerlendiren ve nörolojik muayenesini yapan nöroloğun becerisine kalmıştır.

MS tanısı hekim için önemli bir sorundur. MSe spesifik bir işaret ve semptom yoktur, gözlenebilen semptomlar çok çeşitlidir ve özellikle erken dönemlerde semptomlar geçicidir ve hekim tarafından doğrudan gözlenemez.

MSin tüm sıklıkla karşılaşılan semptomları önemsenmemeye yol açan tuzaklar şeklinde karşımıza çıkar:

- Çift görme ya da görme bozukluğu göz enfeksiyonu ya da diabete bağlı sanılır.

- İzole olarak ortaya çıkan hissizlik ya da duysal bozukluklar kolaylıkla atlanabilir ve bunlar genelde sağlıklı kişilerde olur. Ayrıca diabet yada tiroid hastalığında da ilaçların yan etkisi olarak görülebilirler.

- Denge ve koordinasyon sorunları bazı ilaçlara ve alkole bağlı olarak ortaya çıkabilir.

- Üriner semptomlar idrar yolları enfeksiyonları sonucu ya da erkeklerde prostat büyümesi sonucunda görülebilirler.

MS Tanısının Anahtarı

MS tanısının anahtarı değişik zamanlarda ortaya çıkan beyaz maddede MSe has multipl lezyonların görünmesinden geçer. Diğer bir deyişle, lezyonlar zaman ve yer açısından farklılık gösterir ki bu da hastalığın eski terminolojisine "Dissemine Skleroz"a çok uygun düşer.

Peki böylesine zaman ve yer açısından farklılık gösteren lezyonlar ve klinik hikayeden nörolog nasıl bir sonuca ulaşabilir?

SSS konusundaki bilgimiz, bazı semptom ve işaretlerin spesifik SSS fonksiyonel sistemlerinin lezyonları olarak belirlendiğini göstermektedir:

- Bir gözde görme kaybı ya da çift görme gibi görme bozuklukları optik sinir lezyonunun bulgularıdır.

- Kas zayıflığı veya bir yada daha çok ekstremitenin paralizisi piramidal semptomlar olarak - piramidal yol lezyonu - olarak tanınır.

- Durma bozukluğu veya ekstremitelerde titreme hareketleri serebellar semptomlardır ve serebellumdaki lezyonları belirlerler.

- İstemsiz göz hareketleri (nistagmus) konuşmada ve çiğnemede zorluk beyin sapı lezyonlarını belirler. Anormal refleksler ve piramidal lezyonları belirtebilir.

- Duysal fonksiyonlar (dokunma, ağrı, pozisyonel duyu vs.)

- Barsak ve mesane fonksiyonları.

- Serebral fonksiyonlar - ruhsal durum ve entellektüel kapasite.

(Son iki fonksiyonel sistemdeki bozukluklar genellikle MSin geç dönemlerinde ortaya çıkar.)

Pratikte, bir hastada bir gözde geçici bir körlükle, tek bir optik neurit atağı olabilir. Bu bir kez olan tek bir lezyondur ve dolayısıyla da MS değildir. 6 ay sonra aynı hasta yolda yürürken düşer ve nörolojik muayenede denge ve koordinasyon bozukluğu ortaya çıkar. Burada tanı daha kolaylaşır. Zaman açısından (6 ay) ve yer açısından (optik sinir ve serebellum) 2 ayrı lezyon söz konusudur. Bu semptomları destekleyen başka bir neden yok ise bu vaka MSdir.

Fakat bir hasta düşünelim ki 6 ayda iki kez optik nörit atağı geçirmiş olsun ve başka bir nedeni de olmasın. Lezyonlar zaman açısından ayrı ancak yar açısından aynıdır. Bu, MSin erken evresi olabilir fakat klinik tanı için yeterli bulgu yoktur. Bu hasta ve hekim açısından tatmin edici değildir. En azından tedaviye başlanamaz. Diğer alanlarda tanı koymayı sağlayabilecek semptom ve işaretlerin ortaya çıkması için aylar hatta yıllar geçebilir.

Bu durumda hekimin yapabileceği şey görüntüleme ve laboratuar tetkikleri ile belirgin semptom ve işaretlere yol açmayan lezyonlarla ilgili verileri aramak olacaktır.