Yalancı Paradoksu ve Otoreferans
 

Antikçağ dan beri bilinen bu paradoksun ilk ifadesi şu şekilde yapılmıştır: bütün Giritliler yalancıdır; Epimenides de Giritlidir. Ben yalan söylüyorum diyor. Epimenides doğruyu söylüyor mu? Hayır çünkü Giritlidir; o halde yalancıdır. Ama yalan söylüyorum derken yalan söylüyorsa, o zaman doğruyu söylüyordur. Bu durumda çelişki kaçınılamaz.



Ortaçağ da Fransız filozof Jean Buridan, paradoksun daha basit bir şeklini verdi. Şu cümleyi yazalım: Burada yazılan cümle yanlıştır. Bu cümle doğru mudur? Yanlış olması koşuluyla evet! Ancak o halde doğruluk sorusuna engel var demektir.



Bu paradoks günümüzde otoferans denen problemi ortaya koydu. Jean Buridanın cümlesi kendisi hakkında bir yargı belirtiyor. Ama otoferansın zorunlu olarak çelişkiye yol açtığı zannedilmesin. Ben dendiğinde dilde vardır; ama cümle kendi doğruluğu üzerinde bir yargı belirtiyorsa, çelişkiye varılabilir.