Rutin Ultrasonografi
 

Rutin Ultrasonografi



Rutin ultrasonografi gebelik takibinde, bebeğin gelişiminin seyrini değerlendirmede tüm anne adaylarında kullanılan, yani bildiğiniz ultrasonografidir. Rutin denmesinin nedeni, günümüzde gebelik takibinde ideal olarak her gebelikte uygulandığında, anne adayı ve bebek sağlığının korunmasında önemli avantajlar sağlaması nedeniyle rutin olarak her anne adayına önerilmesidir. Her kadın-doğum uzmanının eğitiminde rutin ultrasonografi uygulaması yer alır.

Rutin ultrasonografi bir gebelikte kaç kez yapılmalıdır?







Bu sorunun cevabı ekolden ekole, ülkeden ülkeye, doktordan doktora değişir. Ultrasonografi aletleri pahalıdır ve uzman doktor sayısı da anne adayına her doktor kontrolünde ultrason yapılabilmesi için yeterli değildir. Esasen her doktor kontrolünde ultrason yapılması gerekli de değildir.

Bilgilerimize ve tecrübelerimize göre bir gebeliğin aşağıdaki aşamalarında ultrason mutlaka yapılmalıdır:

Erken gebelik dönemi: Gebelik tanısı laboratuar incelemeleri ve jinekolojik muayeneyle rahatlıkla konabilir. İkinci adım, tanısı konan gebeliğin sağlıklı olup olmadığının ortaya çıkarılmasıdır. İlk trimesterde özellikle dış gebelik ve mol gebeliğin tanısının erken konması anne adayının bu iki durumdan daha kolay kurtulmasına yardımcı olur. Dış gebelikte erken tanı gebeliğin laparoskopiyle tedavisine imkan tanır. Mol gebeliği de ne kadar erken tanınırsa, o kadar erken tahliye edilir. Yine erken gebelik döneminde bazı ultrason bulguları bebeğin gelişmediğini gösterdiğinde, kesin sonuç olan düşüğü beklemek yerine gebelik tahliye edilebilir.

Yine erken dönemde çoğul gebelik tanısı kolaylıkla konabilir. Çoğul gebelik, doktor takibini değiştiren bir gebelik türüdür ve tanısının erken dönemde konması anne adayına ve gebeliği takip eden doktora önemli avantajlar sağlar.

Erken gebelik dönemi ultrasonunun diğer önemli bir avantajı da SAT'ın (son adet tarihi) doğrulanmasıdır. Böylece gebeliğin kaç haftalık olduğu konusunda ileride oluşabilecek muhtemel bir karmaşa giderilmiş olur.

16-24. haftalar arası: Bu haftalar arasında bebeğin organ gelişimi nispeten tamamlanmıştır ve organlar ultrasonda nispeten kolay görülür hale gelir. Büyük gelişim kusurları (anensefali (bebeğin beyin dokusunun olmaması), nöral tüp defektleri (bebeğin omuriliğinin bir defektten dışarı çıkması), böbrek agenezisi (böbreklerin olmaması), kol-bacak gelişim kusurları, karın duvarı defektleri (karın duvarında yapısal kusur olarak varolan bir delikten organların dışarı sarkması), dudenal atrezi (on iki parmak barsağında tıkanıklık)) bu ultrasonda saptanabilir. Ultrason 24. haftaya ne kadar yakın bir zamanda yapılırsa, bu tür gelişim kusurlarının yakalanma şansı artar. Bazı anomali türleri ise daha geç ortaya çıkabilir.

Gebeliğin takibinde bir sorun saptandığında: bu iki ultrason yapıldıktan sonra imkanlar elvermediği takdirde takip ultrason olmaksızın devam ettirilebilir. Bu takiplerde kanama, karnın büyümemesi, bebek hareketlerinin olmaması veya azalması veya diğer bazı normal dışı durumlarda sorunun aydınlatılması ve tedavinin planlanması için ultrason yapılmalıdır.



Yine bilgilerimize ve tecrübelerimize göre bir gebeliğin aşağıdaki aşamalarında ultrason zorunlu olmamakla beraber, yapılmasında fayda vardır:

11-14. haftalar arasında: 11-14 testi giderek yaygınlaşmaktadır. Hem Down sendromu taraması, hem de bu gebelik haftalarında görülebilecek anomalilerin erken tanısında önemli avantajlar sağlar. Yukarıda saydığımız anomalilerin önemli bir kısmı bu gebelik haftalarında yapılan ultrasonda da saptanabilmektedir .

19-23. haftalar arasında yapılan ayrıntılı ultrason: Başta anomalili bebek doğurma açısından riski nispeten yüksek olan anne adaylarında (örnek: daha önceden anomalili doğum yapmış olmak, diabetli (şeker hastalığı) olmak, yakın akrabalarında anomalili doğum öyküsü olmak gibi) ideal olanı, tüm anne adaylarına bu incelemenin yapılmasıdır. Ancak ayrıntılı ultrason çözünürlüğü çok daha yüksek ultrason aletleri ve bu konuda tecrübesi olan uzman doktor gerektirir ve hiç bir ülke her anne adayına ayrıntılı ultrason uygulaması önerecek güce sahip değildir. Dahası, yukarıda 16-24. haftalar arasında yapılması önerilen ultrasonda, nispeten sık görülen anomaliler dikkatlice bakıldığında zaten saptanabilmektedir. Ayrıntılı ultrason yukarıdakilere ek olarak özellikle kalp anomalilerinin ve tecrübeli bir gözün kolaylıkla tanıyabileceği anomalilerin görülmesine olanak tanır (örnek: dudak-damak yarıklarının en zor görülenleri, Down sendromu ve diğer kromozom anomalilerine işaret edebilecek küçük bulguların saptanması). Bu haliyle ayrıntılı ultrason günümüzde yalızca anomalili doğum yapma riski yüksek olan anne adaylarına önerilen bir inceleme olarak varlığını sürdürmektedir.