Aşılama
 

Aşılama



[/b]



Yardımcı üreme tekniklerinin ilk

adımı aşılama ya da bilimsel adı ile artifisiyel

inseminasyondur. Bebek sahibi olmada güçlük çeken ve 1 yıl

korunmasız ilişkiye rağmen gebe kalamayanlarda infertilite

problemi söz konusudur. Bu problemin araştırılmasında ilk

aşama erkekde sperm analizi, kadında hormon tetkikleri ve rahim

filmidir. BU tetkiklerin hepsinin ormal çıktığı ve altta

yatan bir problemin bulunamadığı genç hastalarda inseminasyon

ilk uygulama olmalıdır.



Kabaca tanımlanacak olur ise, spermleri,

kadın üreme sistemi içine, cinsel ilişki dışında herhangi

bir yöntemle bırakma işlemidir. Trihi belki de insanlık kadar

eski olmakla birlikte modern anlamda ilk kez 1900'lerin başında

hayvanlarda uygulanmıştır. Veteriner hekimlik uygulamalarında

çok eskiden beri kullanılagelen bir tekniktir.



İntraservikal (ICI) ve intrauterin (IUI)

olmak üzere 2 tip inseminasyon vardır.



İntraservikal inseminasyon'da taze ve hiçbir

muameleden geçmemiş ejekulat enjektör ya da özel kanül

yardımı ile rahim ağzına ya da vajnaya bırakılır.



İntrauterin inseminasyon'da ise sperm

yıkaması etkiyi artırır. Yıkanmış yani bir takım kimyasal

maddeler ile muamele edilmiş ejekulat yine özel kanüller ve

enjektörler yardımı ile direk olarak rahim içine verilir.



Her iki uygulama türü de ağrı veren

işlemler değildir.



Şartları



Başarılı bir inseminasyon için bazı gereklilikler vardır.

Öncelilkle spermin dölleyebileceği bir yumurta olmalıdır.

Yani kadında ovülasyon problemi bulunmamalıdır. Ovulatuar

bozukluklarda kadında önceden yumurtlamayı uyarıcı ilaçlar

kullanılarak (kontrollü ovarian hiperstimülasyon) ve çatlatma

iğneleri yardımı ile bu sorunun üstesinden gelinebilir.

İkincisi tüpler yumurta ve spermin buluşmasını

sağlayabilmelidir, yani rahim filmi ile açık oldukları

gösterilmelidir. Ayrıca erkeğin sperm analizi sonuçları

normal ya da en azından normale yakın olmalıdır.

Ejekulatında hiç sperm olmayan ya da çok az sperm bulunan

kişilerde inseminasyon fayda sağlamaz. Son olarak ise oluşan

bir gebeliğin tutunmasını engelleyecek endometrial bir

patoloji olmamalıdır. Özetleyecek olursak inseminasyon için

gereken şartlar:





Overler ve tüpler fonksiyonel

olmalı

Semen analizi normal olmalı

Endometrial patoloji

bulunmamalıdır.





Ayrıca





Normal cinsel ilişkinin mümkün

olmadığı durumlara

Sperm hareketliliğinin az olduğu

hallerde

Servikal faktörün bozuk olduğu

durumlarda

Anti sperm antikorların

varlığında da inseminasyon yararlı olabilir.





İnseminasyonun normal cinsel ilişkiye

olan üstünlüğü servikal faktörü ortadan kaldırması

spermlerin kat etmesi gereken yolu azaltmasıdır. Bazı

durumlarda rahim ağzından salgılanan sıvı spermlerin rahim

içine geçişine engel olabilir. İnseminasyon bu gibi

durumların varlığında önemli avantajlar sağlar.



Başarı

oranları



ICI- Günümüzde pek uygulanmayan bu teknik

normal cinsel ilişkiye oranla gebelik şansını sadece %2

civarında arttırır.



IUI- Altta yatan infertilite nedenine bağlı

olarak normal ilişkiye oranla %5-20 artış söz konusu

olabilmektedir. Şans uygulama sayısı arttıkça biraz daha

artar. Teorik olarak bir sınır olmamakla birlikte 6-7 seferden

fazla denenmemesi önerilmektedir.



Eğer evlilik ve infertilite süresi

uzunsa aşılama denenmeden direk tüp bebek ve mikroenjeksiyona

geçilebilir.



İşlem



Aşılamaya karar vermeden önce çiftin her ikisinin de

infertilite açısından bütün tetkikleri yapılmış

olmalıdır. Eğer Ovülasyon idüksiyonu yapılacak ise uygun

ilaçlar ile bu sağlanmalı ve seri ultrasonografilerle yumurta

hücresi gelişimi saptanmalı, bu hücre ya da hücreler yeterli

boyuta ulaştığında çatlatma iğnesi yapılmalıdır. İdeal

olarak bu iğneden 32-36 saat sonra inseminasyon yapılır.Eğer

gerek görülür ise ultrason takipleri esnasında kanda

östrojen değerlerine bakılabilir. Ovarian hiperstimülasyon

sendromu gelişir ya da gelişme şüphesi uyanır ise tedaviye

ara verilebilir.



İşlem gününden önce en az 3 gün

süre ile erkek ejekülasyonda bulunmamalıdır. İşlem günü

erkek klinikte semen örneği verir. Bunun için tercih edilmesi

gereken yöntem mastürbasyondur. Mastürbasyon esnasında

kayganlaştırıcı vb. kullanılması sperm kalitesini

bozabileceğinden bu konuya dikkat edilmelidir. Elde edilen semen

örneği belirli kimyasal maddeler ile işlemden geçirilip

hazırlandıktan sonra (yıkama), inseminasyona hazır hale

gelir. Kadın jinekolojik muayene pozisyonunda uzanır. Spekulum

takılır, serum fizyolojik ile temizlik yapıldıktan sonra

uygun katater serviks ağzından rahim içine ilerletilir.

Enjektöre çakilmiş olan semen yavaş ve dikkatli bir şekilde

bu katater vasıtası ile rahim içine verilir. Daha sonra

katater ve spekulum çıkartılır.Bir miktar semenin dışarıya

gelmesi normaldir. İnseminasyon ağrılı bir işlem

değildir. İşlemden sonra kadın 10-15 dakika kadar uzanır ve

daha sonra normal hayatına dönebilir.Şart olmamakla birlikte

hastaya progesteron desteği verilebilir.Aşılamadan sonraki ilk

24-48 saat ağır fiziksel aktiviteden kaçınılması önerilir

ancak yatak istirahati gerekli değildir.



İşlem sonrası 2 hafta içinde adet

görülmez ise gebelik testi yapılır. Testin pozitif olması

durumunda uygun şekilde gebelik takiplerine başlanır. Negatif

olması durumunda kadının adet kanamasının 3. günü yeni bir

deneme için ilk ultrason incelemesine çağırılır.





Kaynak: Dr.Alper Mumcu