Gebelik ve Doğum Öncesi Bakım
 

Gebelik, çocuğun ana rahmine düşüşünÂ*den doğuma kadar süren ve genellikle 280 günde tamamlanan duruma denir. Bu süre içinde anne adayının vücudunda, cinsel organlarda ve öbür sistemlerde birçok deÂ*ğişiklikler olur. Rahim büyür, genişler. Göğüsler genellikle ikinci ayda büyümeye başlar ama ilk gebeliğini yaşayan kadınÂ*larda büyüme ikinci ya da üçüncü haftada olur. Göğüslerde duyarlılık ve dolgunluk hissedilir.Â*Göğüs uçlarının büyüdüğü, renÂ*ginin koyulaştığı görülür. Bir kadının gebe olduğunu anlamasını sağlayacak bazı belirtiler vardır. Düzenli adet gören bir kadında âdetin ortadan kalkması, genellikle gebe olduğunun ilk belirtisidir. Bir kadının, gebe kaldıktan sonra bir veya iki kez kanama geçirdiği durumlar da vardır. Miktarı normalden az ve süresi kısa olan bu kanamaya halk deÂ*yimiyle üstüne âdet görme denir. Bazı kaÂ*dınlarda, özellikle sabahları halsizlik, buÂ*lantı ve kusma olabilir. Bunlar genellikle ikinci ayda belirir ve dördüncü ayın sonuÂ*na doğru ortadan kalkar. Bu belirtilerin ortaya çıkışları, şiddetleri her gebede farklı olabilir. Bazı kadınlar gündüzleri daha rahat, geceleri ise rahatsız olabilirler. Gebelik döneminde çoğu kadının duyguÂ*sallığı artar. Hırçınlık, terslik, alınganlık ve buhran görülebilir. Bazı kadınlar da aksiÂ*ne, kendilerini çok neşeli hissederler. Bazı yiyecek maddelerine karşı duyulan aşırı istek (aş erme) ve günlük alışkanlıklarınÂ*da görülen değişiklikler, kadının duygusal değişikliklerinin açığa vuruluş şeklidir. Anne adayı, 12 ile 14 haftalık gebe durumuna geldiğinde karnı büyümeye başlar. 16. haftanın sonunda, bu durumu kendisi fark eder ama çevresindekiler bunu daha bir ay kadar anlayamazlar. İçinde büyüyen yavÂ*ruya yani fetüse yer açmak için rahim genişlemeye devam eder. 16 ile 18. hafta araÂ*sında anne adayı karnında “canlanma” adı verilen zayıf kıpırtılar hisseder. Bu beÂ*lirti kesin değildir. Çünkü karnın içinde, çocuk hareketine benzeyen başka hareÂ*ketler de olabilir. Gebe olmayı arzu eden kadınlar, çoğunlukla karınlarında kıpırtıÂ*lar hissettiklerini düşlerler. Bu durumda ise umma gebelikten söz edilir. Bazı gebelik belirtileri çok kesindir, kuşÂ*kuya yer bırakmaz. Bunlardan birincisi röntgen filmidir ki çocuğun varlığını gösÂ*terir. Bir başkası da, 18 ile 20. hafta araÂ*sında duyulabilecek çocuk kalp atışlarıÂ*dır. Laboratuar testlerinden tavşan testleri (Asoheim-Zondek), kurbağa testleri (Galli-Mainini) gebeliğin saptanmasında çok güÂ*venilir yöntemlerdir. Ama bu testler çok pahalı ve zaman alıcı olduğundan günüÂ*müzde daha basit testler uygulanmaktadır. Plano test ile gebelik 2 dakika gibi kısa zamanda saptanabilmektedir. Ancak bu laboratuvar testleri kesin değildir. Gebelik saptandıktan sonra, anne adayı doktorla doğum öncesi bakım konusunda konuşÂ*malıdır, çünkü gebelik döneminde anneÂ*nin sağlığı mümkün olduğu kadar iyi olÂ*malıdır. Anne adayının herhGngi bir rahatsızfığı ve geçirdiği hastalıklar, ileride anÂ*nenin ve çocuğun sağlığı açısından, önceÂ*den doktor tarafından bilinmelidir. Eğer anne şeker hastası ya da kalp hastası ise, doğum öncesi bakımın önemi büyüktür. Anne adayı normal olarak her ay doktora gitmelidir. Gebeliğin 7. ayından sonra ise daha sık, 15 günde bir doktora görünmeÂ*lidir. Bu ziyaretlerde doktor, anneyi bütüÂ*nüyle muayene eder. Kan basıncını ölçer ve idrar tahlili yapar. Doğumla doğrudan ilgili organlarda, pelvis çaplarında gerekli ölçmeleri yapar ve annenin normal doğum yapıp yapamayacağını önceden belirler. Kan muayeneleri ile ABO ve Rh. sistemiÂ*ne göre annenin kan grubunu tayin eder. Eğer anne ile babanın kan grupları arasınÂ*da uyuşmazlık varsa bebek eritroblastosis fetalis denen bir hastalığa yakalanmış olaÂ*rak doğabilir. Bu durum’ gebeliğin son ayÂ*larında yapılacak testlerle (indirekt Coombs testi) önceden belirlenebilir ve çocuk doÂ*ğar doğmaz gereken yardım yapılabilir.



Bazı olaylarda çocuğun kanı değiştirilir. Buna kan değişimi (exchange transfusion) denir.



Eğer anne normalde olduğu gibi bebeğini emzirecekse doktorun meme bakımı hakÂ*kında, anneye öğütler vermesi gereklidir.



Her ziyarette doktor anne adayına bazı belirtiler hakkında sorular sorar. Gebenin kusmaları, baş ağrıları, vajinadan su veya kan gelmesi, ellerin ayakların şişmesi, buÂ*lanık görme, karın ağrıları, bayılma nöÂ*betleri, idrarın azalması ve çok kilo alÂ*mak gibi şikâyetleri doktor tarafından deÂ*ğerlendirilir. Gereken önlemler alınabilir.