Kuru kahveci Illy Efendi
 

2 yıl önce Milliyet Gazetesinde Metin Münir imzası ile yayınlanan ama
gözümüzden kaçan önemli bir yazıyı sunuyoruz.
Kuru kahveci Illy Efendi nasıl bu hale geldi..

Metin Münir
Milliyet
14 Haziran 2006

Kuru kahveci Illy Efendi Trieste Illy kahve fabrikasının laboratuvarında
2004 Dünya Kahve Tadma Şampiyonu Bayan Fabiana Pozzar'dan kahve konusunda
küçük bir konferans dinliyoruz. Ama benim aklım başka yerde. Bankonun
üzerinde Guatemala, Kosta Rika, Brezilya, Hindistan, Kenya, Tanzanya, Yemen
gibi ülkelerden kahve yığıncıkları var. Hepsini tadacak ve yapacağı
karışımla espresso kahvenin Ferrari'si sayılan ünlü Illy karışımını meydana
getirecek.
Illy 1933'te Francesco Illy tarafından kuruldu. Şirketin başarısına
Francesco'nun yaptığı iki buluşun büyük katkısı oldu. Bunlardan biri, su
yerine buhar kullanan bir espresso makinesi icat etmesi, diğeri, kahvenin
bayatlamadan muhafazasını sağlayan yeni paketleme yöntemidir. Paket icadı
Bayan Pozzar'ın anlattığına göre, kahvenin eşsiz kokusunu içindeki 800'ü
uçucu 1500 kimyevi madde sağlıyor. Bunların kaçmamaları için ambalajın içine
hapsedilmeleri lazım. Francesco, icat ettiği paketleme yöntemiyle bunu
sağlayarak kahvesini ihraç edebilme olanağını sağladı. Bugün Illy Türkiye
dahil 100 ülkeye ihraç ediliyor.
Onu yarım kulakla dinliyorum. Düşündüğüm şu. Kahvenin vatanı Etiyopya ve
Yemen'dir. Başlangıçta, oralarda, kahve çekirdekleri bütün olarak veya
kırılarak yağla karıştırılıp yeniyordu. Kahvenin fırınlanması on üçüncü
yüzyılda başladı. Yemen'den Mekke ve Medine'ye ve diğer Müslüman ülkelere
yayıldı. Kahvenin 1519'da Yavuz Sultan Selim'in Mısır seferinden sonra
İstanbul'a geldiği sanılıyor. İlk kahvehane bu tarihten 30 yıl sonra açıldı.
Başlangıçta zenginler tarafından tüketiliyordu ama hızla tüm İstanbul'a
yayıldı. Özellikle Eminönü çevresinde çok sayıda kahvehane açıldı. Tutucu
çevreler kahvehanelerin halkı camilerden uzaklaştıracağından korktular. On
beşinci ve on altıncı yüzyıllarda III. Selim, III. Murat ve I. Ahmet
dönemlerinde kahve yasakları getirildi ama bunlar uzun ömürlü olmadı.
Türklerden öğrendi O zaman, diye düşündüm Bayan Pozzar'ı dinlerken, neden
bizim dünya çapında marka olan kahvelerimiz yok da başkalarının var? Neden
dünyanın hemen hemen her yerinde İtalyan usulü yapılan kahveler içiliyor da
Türk kahvesi içilmiyor? Illy oyun sahası olarak dünyayı gördüğü, biz
görmediğimiz için, sanıyorum. Osmanlı döneminde Türkler ticaret ve
endüstride aşama kaydedemedi. Cumhuriyet döneminde uzun yıllar içe dönük
ithal ikamesi ve devletçilik uygulandı. Esasında Türklerin tüccarlıkta diğer
milletlerden bir eksiği yoktur. Ama ticaret ağaç gibidir. Serpilmesi için
koşulların uygun olması gerekir. Bu koşullar Türkiye'de her zaman idealden
uzak oldu.
Ekonomik krizler, devalüasyonlar, rüşvet, boğucu bürokratik engeller
büyümeyi değil ayakta durmayı marifet haline getirdi. Bundan dolayıdır ki
bütün şirketler sapır sapır yabancıların kucağına düşüyor. Bundan dolayı
Illy var dünyanın her yerinde, Kuru Kahveci Mehmet Efendi yok.