Sokma ve ısırmalarda ilkyardım
 

Sokma ve Isırmalarda İlkyardım



Köpek Isırmasında

ilkyardım :



Bu tür yaralanmalara sık olarak rastlanmaktadır.

Daha çok bacak ve kolda ısırma sonucu olan yara, ısırma şekline ve ısıran

hayvanın büyüklüğüne göre yarım cm. yada daha büyük olup, kol yada bacağın her

iki yüzünde görülebilir.



Köpek ısırmalarında ilk

akla gelecek durum "Kuduz" tehlikesidir. Çünkü; köpek salyası ile

kuduz virüsünü dişleri ile açtığı yaradan vücuda verir. Kuduz köpeğin ısırdığı

insan veya hayvanlarla da kuduzun diğer canlılara bulaştığı bilinmektedir.



— Köpek tutularak gözlem altına alınmalıdır.



— Köpeğin kuduz olup olmadığını anlamak için 10 gün karantina uygulanır. Bazen

çok uzun süreden sonra da kuduzun belirtilerinin görülebileceğini unutmayınız.

Eğer köpek kuduz ise 48 saat sonra kuduz belirtileri görülmeye başlar. Ağzını

kapatmakta güçlük çeker. Kuyruğunu bacaklarının arasına alır. Salyası akar.

Etrafına saldırır. Sudan korkar, gözleri şaşı gibi olur. Gözbebeği düzensiz

büyüklüktedir.







— Köpeğin kimin olduğu,

aşılı olup olmadığı saptanmalıdır.



— Kuduz bir köpek ısırması varsa durum polise ve ilgili sağlık kuruluşuna haber

verilmelidir.



— Köpek ısırma olayı sırasında ya da karantina süresi içinde ölürse köpeğin

başı antiseptik solüsyon ile ıslatılmış bir beze sarılarak ilgili laboratuara

gönderilmelidir.



— Isırılan kişiye her olasılığa karşı kuduz serumu ve aşısı yapılmalıdır.



— Hastaneye gitmeden önce ısırılan yeri bolca su ile yıkayınız.



— Üzerine temiz bir mendil kapatınız.



— Köpeğin ağzında kuduzdan başka diğer hastalık yapan mikroplarında

bulunabileceği düşünülerek yaraya hastanede pansuman yapılmalıdır.



— Gerekirse hastanede tetanosa karşı aşı yapılır. Daha önce aşılanmamışsa

tetanos serumu yapılır.



Akrep sokmasında

ilkyardım :



Akrep, kuyruğundaki iğnesini sokarak zehrini vücuda

verir. Zehirli santral (merkezi) sinir sistemine (beyin, beyincik ve omurilik

soğanı) ve kalbe zararlı etki yapar. Bazen çocuklarda ve büyüklerde ölüme yol

açabilir. Sokulan yerde ağrı, yanma ve uyuşukluk olur.



Tükürük bezlerinin

salgısı artar. Baş ağrısı, kaslarda kasılmalar, idrar, büyük abdes kaçırma ve

felçler görülür.



— Akrep sokulan kişiyi

yürütmeyiniz, hareket ettirmeyiniz.



— Sokulan yerin yukarısını eşarp ya da mendille sıkınız.



— İlk bir kaç saat sokulan yerin üzerine havluya sarılı buz torbası koyunuz.

Böylece zehirin emilmesini yavaşlatmış olursunuz.



— Sokulan yere amonyak sürünüz.



— Eğer solunum durması ya da zayıflaması otursa ağızdan ağıza yapay solunum

yapınız.



— Hemen hastaneye gönderiniz. Akrep serumu yaptırınız.





Arı sokmasında

ilkyardım :



Arı arka kısmındaki

iğnesini deriye batırarak sokar. O kısımda ağrı, bir kaç dakika sonra yanma,

arkasından şişme ve deride kırmızı kabarcıklar olur. Çok duyarlı kişilerde daha

önemli durumlar ve hatta ölüm de görülebilir.



— Sokulan bölgeyi hareket ettirmeyiniz.



— Sokulan yer üzerine buz koyunuz.



— Deride kalmış olan arı iğnesini alkol alevinde yaktığınız bir iğnenin ucu ile

çıkarınız.— Sokulan

yer üzerine amonyak (bir kısım amonyak ve dört kısım su karışımı) sürünüz.

Kaşıntıyı azaltır. Elinizde kaşıntıyı, yanmayı giderici ilaç varsa onu

sürebilirsiniz.



— Daha sonra yemek sodası (karbonat) eritilmiş su ile ısıtılmış bezi sokulan

yer üzerine koyunuz.



— Eğer solunum zayıflaması ya da durması otursa ağızdan ağıza yapay solunum

yapınız.



— Bu önlemlerle şikayetlerinde azalma olmuyorsa ve özellikle çok sayıda arı

sokmalarında bekletmeden ve kesinlikle hastaneye gönderiniz.



— Eğer astımınız varsa arı sokması ile astım şikayetlerinizde de artma olabilir— Eğer

ağzın içinden sokulmuşsa hemen bir buz parçasını ağızda eminiz çok çabuk şişlik

ve solunum yolunda tıkanma olacağından hastaneye gidiniz.



— Duyarlı olan kişilerde şişlik yanma fazla olur. Hatta deride morluklar

görülebilir. Hemen hastaneye gidiniz.



— Arı sokulan yere çamur sürmeyiniz. Mikrop kaparak iltihaplanabildiği gibi

tetanos da olabilir.



Yılan sokmasında

ilkyardım :



Daha çok kobra ve engerek türü yılanların ısırması

tehlikelidir. Yılanın ısırması sonucu üst çenedeki zehir kasların kasılması ile

boşaltılarak zehir bir kanalla her iki yandaki dişlerden ısırılan yer içme

girer. Isırılan yerde ağrı, yanma duygusu, şişlik, morluk olur. Daha sonra

şişlik ve morluk yukarı doğru yayılabilir.



Isırılan yerde bir veya

birden fazla iğne gibi dişlerin batmasından olan diş izleri görülür. Vücuda

giren yılan zehrinin miktarı zehrin şiddeti, emilen zehrin miktarına ve vücudun

büyüklüğüne göre yılan ısırmasının tehlikesi değişir. Çocuklarda tehlikelidir.

Isırılan yer deri ve deri altı yağ tabakasının kalınlığı da bunda etkilidir.

Yılan zehirleri en çok santral (merkezi) sistemine (beyin, beyincik ve

omurilik) ve kan sistemine etkisini gösterir. İnsanda uyuklama, mide bulantısı,

kusma diyagrama ve diğer solunum kaslarında felç, solunumun durması ve ölüm

olabilir.



— Yarlıyı sırt üzeri

yatırınız. Kesinlikle o kısmı oynatmayınız. Tesbit ediniz.



— Isırılan yeri kalp seviyesinin yukarısına kaldırmayınız. Aksi durumda zehrin

daha çabuk vücuda yayılmasına yol açarsınız. Isırılan yeri yattığınız yerde

tutunuz.



— Isırılan yerin yukarısından eşarp mendil, kravat vs. ile sıkınız. Eğer

elinizde varsa parmak genişliğinde 50 cm. uzunluğundaki bir lastik boru ile

(turnike) de sıkabilirsiniz.



— Sargıyı kol veya bacağın kan damarlarını sıkmayacak yalnız deri altındaki

ince lenf damarlarını boğacak derecede sıkınız. Yılan zehiri bu damarlar ile

vücuda yayılır.



— Bir saatten fazla sıkmayınız. Eğer yılan serumu yoksa o zaman sargıyı her

yarım saatte bir hafifçe 5-10 dakika gevşeterek zehrin yavaş yavaş vücuda

karışmasını sağlayınız.



— Yılan serumu verdikten sonra turnike uygulamanın faydası yoktur. Yılan

ısırmasından sonra bir saat geçmişse turnikenin faydası yoktur. Yılan

zararsızsa, zehiri hafifse turnike uygulamayınız.

—

Isırılan yeri kaynatılmış soğutulmuş su ile bolca yıkayınız. Böylece ısırılan

yerin üzerinde bulunan zehri uzaklaştırmış olursunuz. Ama bunun etkisi

şüphelidir.



— Buz uygulayınız. Diğer uygulanan etkin önlemlere göre etkisi şüphelidir.



— Isırılan kişiyi

kesinlikle sarsmadan ısırılan yeri oynatmadan hastaneye taşıyınız. Masaj

yapmayınız.



— Eğer yılan damarların bol olduğu yerden sokarak zehrini doğrudan doğruya

damar içine vermişse işte o zaman durum çok tehlikeli olup ani ölüm olabilir.



— Yılan serumu ölüm oranını % 10 kadar düşürür. Yalnız gereksiz yere yılan

serumu yapılmamalıdır, ileride tekrar yılan serumu yapma karşısında önemli

alerjik durumlar (serum hastalığı) olur.



— Tetanos aşısı yaptırmayı unutmayınız.



— Eğer bu işlemler bir kaç saat içinde yapılırsa fazla miktarda zehrin kana

karışması önlenmiş olur.



— Şişlik morluk daha yukarı doğru ilerliyorsa bu kez bunun yukarısından sıkarak

turnike uygulayınız. — Alkollü içki vermeyiniz.



— Zehrin etkisi geçtikten 2-3 gün sonra ısırılan yerdeki şişliği azaltmak için

ısırılan yeri kalp seviyesinin yukarısına kaldırınız.



— Şiddetli ağrı için elimizde bulunan ağrı dindirici ilacı veriniz.



— Kesinlikle yılanın soktuğu yeri ateşle dağlamayınız.



— Isıran yılanı öldürünüz, kuyruğundan tutarak taşıyınız. Yılanın cinsinin

teşhisi hakkında bilgi verir.





Böcek ısırmalarında :



— Elinizi kullanmadan böceği uzaklaştırın.



— Yarayı bol sabun ve suyla yıkayın.



— Bölgeye soğuk su uygulayın.



— Yara bandı ile kapatın.



— Akrep sokmalarında serum gerekebilir.



— Derhal doktora başvurun.



ISIRILAN YERİN KESİLİP

EMİLMESİ :



Kitaplarda ısırılan yerde

derinin kesilip emilmesi yazılır. Bu yöntem uzun yıllar bir alışkanlık durumuna

gelmiştir. Özellikle tecrübesiz bir kişinin o anda mikropsuz bir bıçak, jilet

bulması olanak dışı olduğu gibi kesilen yerde bol miktarda kanama da olacaktır.

Bunun arkasından o yara yerinin iltihaplanması ve kesilmesi sırasında o bölge

için çok önemli damar ve sinirlerinde yaralanması olasılıklar içindedir. Bazı

kitaplar bu işlemle en usta ellerde ve ilk 10 dakika içinde yapılırsa vücuda

giren zehrin ancak % 20 sini dışarı atmak olanağının olduğunu yazmaktadır.

Ayrıca emme sırasında ağzındaki mikroplarda yaraya geçer. Puvarla emmeye

kalksanız, o anda puvar bulmak hem çok zordur hem de yeteri kadar zehiri dışarı

emmek olanak dışındadır. Bütün bunların dışında zararsız çok sayıda yılanın

olduğu bilinmektedir. Bu bakımdan bulunduğunuz bölgede rastlanan yılan türleri

hakkında önceden bilgi sahibi olmalısınız. Bugün için çağdaş ilkyardım

kitaplarında ısırılan yerin kesilip emilmesi kesinlikle önerilmemektedir.