Kırıklarda ilkyardım
 

KIRIKLAR

Herhangi bir kuvvet zoru

ile kemik bütünlüğünün bozulmasına "KIRIK" denir.



KIRIK

ÇEŞİTLERİ :



a. Açık Kırık



b. Kapalı Kırık



c. Müşterek Kırık (Önemli organların mide, bağırsak, ciğer,beyin gibi önemli

organların tahribatıyla birlikte görülen kırıklar)











? KIRIKLARDA GENEL DUYGU VE

BULGULAR :



— Kırık yerinde ve yakınında ağrı



— Dokunmaya karşı hassasiyet



— Şekil bozukluğu



— Şişlik, morluk



— Haraketsizlik ve kuvvetsizlik



— Kırık kemiklerin birbirine sürtünme sesi



KIRIKLARDA GENEL TEDAVİ

KURALLARI :



— Eğer deride varsa yara üzerine steril bir pansuman ya da mendil koyup

sarınız.



— Yara içinde görülen kemik parçalarını çıkarmaya çalışmayınız, kanama

yapabilir. Damar ve sinirleri yaralayabilirsiniz. O kısmın üzerine steril

pansuman koyunuz. Sonra bir bezi simit şeklinde katlayıp delik olan kısmı

ortaya gelecek şekilde yerleştiriniz. En üst kısmına kalın pamuk ya da sünger

tabakası koyunuz. Sarınız.



— Kırık olup olmadığını önce elbisesi üzerinden hafifçe elle muayene ederek

saptamaya çalışınız.



— Önce sağlam tarafın elbise kolunu çıkarınız. Gerekirse elbise yerini dikiş

yerinden sökünüz veya kesiniz.



— Elle hoyratça muayene etmeyiniz. Kırık bulunan yeri oynatmayınız. Ağrı şoka

yol açabilir. Kırık kemik uçları damar ve sinirleri yaralayabilir.



— Kırık kemik uçlarını hareketsiz hale getirmek için kırık yerini tesbit

ediniz. Kol ya da bacağın her iki yanına kalın karton ya da tahta koyup sargı

bezi, eşarp, kravat ya da gömlek parçaları ile sarınız.



— Tesbit için kullanılan karton, tahta gibi gereçler kırık yerinin bir üst ve

birde alt tarafındaki eklemlerin ötesine kadar gelecek uzunlukta olmalıdır. Bu

araçlara "ATEL" adı verilir. Atellerin tene gelen kısımları pamuk ve

bezlerle beslenmelidir.



— Şok varsa önleyiniz.



— Kanama varsa bilinen önlemlerle kanamasını durdurunuz.



— Kırık yerin üzerine havluya sarılı buz torbası koyunuz.



— Yaralıyı battaniye ile örtünüz. Dinlendiriniz.



— Yaralı kısmı kalp seviyesinin yukarısına kaldırınız.



— Kırılan uzvu hangi durumda bulunduysanız o durumda tesbit ediniz. Kırığı

yerine koymaya çalışmayınız. Gereksiz dokunmalardan kaçınınız.



— Ambulansla ortapedi ve travmatoloji kliniğine gidiniz.







OMURGA KIRIKLARINDA

İLKYARDIM :



Çoğu kez yüksek bir yerden düşme ya da trafik kazaları sonucu omurgada kırık

ve/veya bazen içinden geçen omurilikte değişik derecelerde yaralanmalar olabilir.





— Yaralıyı muayene etmeden, belinde ya da boynunda ağrısı ya da başka bir

şikayeti olup olmadığını sorunuz. Bunu yapmadan yaralıyı döndürmeyiniz ve ayağa

kaldırmayınız.



—? ? ? ? ?

Kesin

tam bilinmedikçe belinde ağrısı olan bir yaralıda kırığın da olabileceğini

unutmayınız. Kırık olmadığı kesin olarak saptanıncaya kadar kırık var gibi

hareket ediniz.



— Eğer omurgasında bir kırıktan şüpheleniyorsanız, yaralıyı yerinden

kaldırmadan altına genişçe bir tahta ya da kapı yerleştiriniz.



— Baş ve boyunun her iki yanına ayakkabılarını ve katlayarak elbiselerini

koyarak boynunun oynamasını önleyiniz. Eğer elinizde kum torbası varsa onu da

koyabilirsiniz. Naylon torba içine kum veya toprak doldurarak kum torbası

yapabilirsiniz.



— Yaralıyı omuzlar, havsala, uyluk dizaltı ve ayak bileğinin üzerinden geçecek

şekilde geniş bezlerle tahtaya bağlayınız. Böyle taşıyınız. Röntgen çekilip

kesinlikle kırık olmadığı saptanmadıkça ayağa kaldırmayınız.



— Aksi durumda kendiliğinden iyi olabilecek bir omurga kırığı, yaralı kişinin

kaba bir şekilde muayene edilmesi, ayağa kaldırılması ya da uygun olmayan

taşıma koşulları nedeniyle omurilik zedelenmesine yol açabilir. Bunun sonucu

bacaklarda felç, halsizlik, idrar ve büyük abdestini tutamama gibi çok önemli

sonuçlar doğabilir.



— Yara varsa, yaraya steril pansuman koyunuz.



— Şok durumuna göre önlem alınız.



— Yaralının ağrısını dindiriniz.—? ? ?

PARMAK

KIRIKLARINDA İLKYARDIM :



— Kırık olan parmak altına parmak genişliğinde bir tahta ya da eğer elinizde

varsa hazır dar bir alüminyum şerit (atel) koyarak sarınız. Gerekirse kırık

parmağı yandaki sağlam parmağa flasterle ya da sargı bezi ile sararak tesbit

ediniz.



— Kırık bulunan bölgeyi kalp seviyesinin üzerinde tutunuz



— Kırık bulunan bölge

üzerine buz koyunuz.



— Yaralının ağrısı varsa ağrı dindirici ilaç veriniz.



— Parmaktaki yüzüğü keserek çıkarınız. (Yüzük nedeniyle şişlik olur. Yüzük

parmağı sıkarak kangrene oluşmasına sebep olabilir.)



— Yaralıyı hastaneye gönderiniz.



ÖNKOL KIRIKLARINDA

İLKYARDIM :



— Kazanın olduğu yerde yaralının ceketini çıkartmadan kırık olan tarafın eli

karşı omuza gelecek şekilde kolu, göğüs üzerine koyunuz ve göğüse sarınız.



— Önkolu üçgen sargı ya da tülbentle boyuna asınız.



— Eğer elinizde tesbit için hazır gereçler (atel) ya da tahta, kalın karton

varsa kol ya da önkolun her iki yüzüne bunları uygulayınız. Gömleğinizden

yırttığınız bezlerle kravat, eşarp ya da sargı bezi ile kırık yerinin

yukarısından ve aşağısından bağlayınız.



— Kolu göğüs üzerine koyup başka bir eşarp ya da üçgen sargı ile sarınız.



— Önkolu da üçgen sargı, tülbent ya da eşarp ile boyuna asınız.



— Önkolun ve kolun kalp seviyesinin üzerinde durmasını sağlayınız. Böylelikle

daha az şişlik olur.



— Kırık bulunan bölgenin üzerine buz koyunuz.



— Bilezik varsa çıkarınız.



KÜREK VE KÖPRÜCÜK KEMİĞİ

KIRIKLARINDA İLKYARDIM :



— Kırık tarafın koltuk altına ufak bir pamuk topağı ya da katı bir bez koyup

kolu eşarp ya da tülbentle boyuna asınız.



— Kırık bulunan bölge üzerine buz koyunuz.



— Yaralıyı oturur durumda ve ambulansla hastaneye gönderiniz.



— Eğer üçgen sargı ya da eşarp yoksa yaralı elinizi ceketinizin iki düğmesi

arasından içeri sokup aynı taraf ceket eteğini yukarı kaldırıp iğneleyiniz.



— Bir omuz üzerinden gelen sargıyı (katlanmış bir tülbent) karşı taraf koltuk

altından geçirip arkada bağlayınız. Diğer sargı ile aynı işlemi karşı tarafa

yapıp arkadan birbiri ile ve ilk sargının uçları ile düğümleyiniz. Bunları

yaparken omuzları arkaya doğru çekiniz.



BACAK KIRIKLARINDA

İLKYARDIM :



— Bacakta kırık varsa kaza yerinde yaralının pantolununu çıkarmaya

çalışmayınız.



— Eğer yara varsa pantolonu, dikiş yerinden sökünüz ya da kesiniz. Yara üzerine

temiz mendil ya da pansuman koyup üzerinden sarınız. Böylece açık bir kırıkta

yaradan mikrop girmesini önlemiş ve kanamanın durmasını sağlamış olursunuz.



— Eğer elinizde uzun tahta ya da kalın karton varsa uzun olanını dışta

ayakbileğinden bele kadar, kısa olanını da iç tarafta ayakbileğinden kasığa

gelecek şekilde bacağın her iki yanına yerleştiriniz.



— Ayakbileğinin üzerinden dizaltından ve üstünden gömlek parçası, eşarp, kravat

ya da sargı bezi ile bağlayınız.



— Eğer elinizde kullanmaya hazır, tesbit için gereç, alet varsa içine katlanmış

bez ya da pamuk koyup bacağı yavaşça yerleştiriniz sonra bunun üzerinden

sarınız.



— Eğer elinizde tesbit için hiç bir gereç yoksa kırık olan bacağı sağlam bacağa

sararak tesbit ediniz.



— Kırık bulunan bölge üzerine buz koyunuz.



— Yaralıyı sırtüstü yatar durumda ve sedye ile hastaneye gönderiniz.



AYAK VE AYAKBİLEĞİ

KIRIKLARINDA İLKYARDIM :



— Kişinin yaralanmış ayağındaki yaraların üzerine temiz bir mendil ya da

pansuman koyup sarınız.



— Yumuşak bir kare şeklindeki.bır yastığın ortasına ayağı yerleştiriniz.



— Yastığın kenarlarını önde birbirine yaklaştırınız, çengelli iğne ile

tutturunuz. Gerekiyorsa üzerinden sargı bezi ile sannız.