[Bluesky24]

Ailenin bir üyesi öldüğünde, tüm çocuklar

şöyle ya da böyle bundan etkilenir ve yetişkinlerden farklı davranırlar. Yaşı çok

küçük olan çocuklar ölümü anlamakta zorlanabilirler. Sevdiği birini kaybeden

bir çocuğun kendini güvende hissetmesi ancak ailedeki en yakın üyelerden gelecek

sevgi ve şefkatle mümkündür.

Ölüm acısının ve yaşanan karmaşık duyguların üstesinden gelmek çok

güçtür. Küçük çocuklar aileden birinin ölümüyle ilgili duygularını dile

getiremezler. Bu yüzden çocuklar, ölüm hiç olmamış ve kendileri bundan hiç

etkilenmemiş gibi davranabilirler. Ölümle ilgili duygularını anlaşılması zor,

farklı davranışlarla ve oyunlarıyla belli ederler. Çok küçük çocuklar bile, ifade

edememelerine rağmen derin bir yas duygusu yaşarlar.



Okul öncesi yaştaki çocuklar

ölümü genellikle geçici bir durum sanırlar. Ölenin geri gelmesinin mümkün

olduğuna inanırlar. Çizgi filmlerde ölen ve tekrar yaşama dönen kahramanları

gördükleri için bu inancı taşımaktadırlar. Yaşları 5 ila 9 arasında olan

çocuklar, ölümü yetişkinler gibi algılamaya daha hazırdırlar ama yine de

kendilerinin veya yakınlarının ölebileceğine inanmazlar.Çocuklar sevdikleri birinin ölümü

karşısında nasıl davranırlar?

Yas tepkisi beş aşamadan oluşur.

Bunlar şok, korku, öfke, suçluluk ve kederdir. Bu aşamalar, aslında ister çocuk,

ister yetişkin, ister doktor, ister hemşire olsun, ölümü yaşayan herkes için

geçerlidir. Ancak herkesin bu aşamalardan geçerken gösterdiği davranışlar

farklılaşabilir.



Kardeşi ya da anne-babasından biri

ölen bir çocuk, çok büyük bir şok yaşayabileceği için bu ölümün gerçek

olduğuna inanmaz. Sanki olmamış gibi davranabilir. Aile üyeleri ya da akrabalar,

kendileri olayın şokunu üzerlerinden atamadıkları için, çocuğu istemeden ihmal

edebilirler. Çocuktur diye onun neler hissettiği ile ilgilenmeyebilirler. Bu da

durumu daha karmaşık hale getirir.Anne ya da babasının ölümünden

sonra çocuk kendisine şimdi kimin bakacağını merak eder, endişe duyabilir. Sevdiği diğer insanları da kaybedeceğini düşündüğü için yoğun bir korku

içinde olabilir. Yakınlarının eteğine yapışır ve sıklıkla kendisini sevip

sevmediklerini ya da ne kadar sevdiklerini sorabilir.Ölen kişi, çocuğun dünyasında çok

önemli bir yer tuttuğu ve çocuk kendini onun yanında güvende hissettiği ve o

kişinin ölümü ile birlikte bu güven duygusunu yitirdiği için çocuk öfkelenebilir, kızabilir ve saldırganlaşabilir. Bunlar normaldir. Bu öfke onun

itiş-kakışmalı oyunlarında, kabuslarında, gergin ve sinirli davranışlarında

kendini gösterebilir. Çocuğun öfkesini, ailenin sağ kalan bireylerine yöneltmesi de

epey sık görülür.Annesi ya da babası ölen bir çocuk

genellikle, daha küçük bir çocukmuş gibi davranabilir. Bebeksi tavırlarla,

sürekli beslenmeyi, kucaklanmayı ve altının bağlanmasını isteyebilir. Konuşması

bebek gibi olur parmağını emmeye, kekelemeye ve gece altını ıslatmaya başlayabilir.







BUNLARIN ÇOK DOĞAL AMA GEÇİCİ

TEPKİLER OLDUĞUNU UNUTMAYIN.



Küçük çocuklar yakınlarının

ölümüne kendilerinin sebep olduğuna inanırlar. Şöyle ki, eğer depremden çok

daha önce, kardeşi, anne ya da babasına kızdığı için, yaşının gereği çok

doğal bir tepki olarak, keşke ölse diye düşünmüşse bu dileğinin

gerçekleştiğini sanır ve bundan büyük bir suçluluk duyabilir. Çocuk baş ve mide

ağrısı çekebilir, kendisinin de öleceğinden korkabilir. Daha büyük çocuklar ölen

kişiyi taklit edici davranışlar içine girebilir. Çocuğun ölüm olayı karşısında

gösterebileceği bu davranışların hepsi normaldir. Bu tür bir yas sürecinden

geçen kişi için zaman önemli bir faktördür. Uzmanlara göre, çocuğun önemli bir

ölüm olayının ardından 6 ay sonra, artık yavaş yavaş normal davranışlarına

dönmesi ve günlük yaşantısını sürdürmesi beklenir. Ancak aileler, bu

davranışların yanında, normal olmayan belirtilerin de farkında olmalıdırlar.

Ölümü izleyen haftalarda, bazı çocukların ölen yakınının sağ olduğu konusunda

ısrar etmesi doğaldır. Ama ölümün uzunca bir süre inkar edilmesi veya ölenin

arkasından ağlayıp üzülmekten kaçınma, üzüntüyü uzun bir süre bastırmak,

sağlıklı tepkiler değildir. Bu davranışlar, daha ileride kendini ciddi sorunlar

halinde gösterebilir. Eğer bu altı aylık süre sonunda, söz konusu tepkiler devam

ediyorsa ve aşağıdaki türden belirtiler varsa, çocukla ilgilenen kişilerin bir

öğretmen, çocuk doktoru ya da bir ruh sağlığı uzmanından yardım istemeleri

yararlı olacaktır.

Çocuğun

altı aydan daha uzun sürecek şekilde, gündelik olaylar ve faaliyetlerle

ilgilenmemesi, herşeye karşı ilgisiz olması; altı aydan daha uzun bir

süre, bebeksi davranışlarını sürdürmesi; ölen kişinin davranışlarını

aşırı şekilde taklit etmesi, sürekli onunla beraber olmak istediğini

tekrarlaması; Arkadaşlarından uzaklaşması; Okul başarısının çok önemli bir şekilde gerilemesi;

okula gitmek istememesi;



Ölüm Olayının Çocuğa

Söylenmesi:Sevilen

birinin ölümünün ardından geride kalanlar için en zor işlerden biri, bu

konuyu çocuğa söylemektir. Aile üyeleri zaten kendileri kederliyken, bu

sorun katmerlenmektedirÖlümü kabul etmek ve bu üzüntünün üstesinden

gelmek, pek çok yetişkin için bile çözülmesi zor bir sorun olduğundan,

onlar çocukların da bu konuyla başedemeyeceğine inanırlar. Ölümle ilgili

konuşmalardan, törenlerden çocuğu uzak tutmaya çalışarak, onu koruyacaklarını

sanırlar. Asıl bu durum çocukları endişelendirir, şaşkınlık yaşamalarına ve

kendilerini yalnız hissetmelerine yol açar. Çevrelerindeki insanlardan en çok

destek ve güvence istedikleri bir zamanda, zihinlerini kurcalayan pek çok soruyla

başbaşa kalırlar. Bu sorulardan bazıları arasında: "Bana şimdi kim bakacak?", "Babam, annem, kardeşim, dedem, vb. neden öldü?", "Ne zaman gelecek?" gibi sorular

bulunmaktadır. Çocukların bu sorularına, onların anlayabileceği tatlı bir dille,

olabildiğince gerçek ama basit cevaplar verin. Örneğin, 5 yaşından küçük bir

çocuğa, ölen kişinin, uzun bir yolculuğa çıktığını, bu yolculuğun bildiğimiz

yolculuklardan farklı olduğunu, o yüzden kendisine veda edemediğini ama her zaman bizi

sevmeye devam edeceğini, bizi düşüneceğini söyleyebilirsiniz. Eğer çocuk 6

yaşında ya da daha büyük ise, ölümü, diğer canlıların (bir çiçek veya bir

hayvan gibi) ölümü ile ilgili bir örnek vererek açıklayabilirsiniz.



Ölümün ardından olabildiğince kısa bir sürede gündelik yaşantıya dönün. Kimsenin kendisini bırakmayacağına, onu sevip bakacağına

inanabilmesi için, şefkat ve ilginizi sık sık, çok açık bir biçimde gösterin.

Sorularına yanıt vermiş olsanız bile o size tekrar tekrar sorabilir.

Sabırlı davranın ve sorularını tekrar tekrar

yanıtlayın. Bazen çocuğun sorularının cevaplanması kadar sormaya cesaret edemediği

ancak sizin sezdiğiniz ihtiyaçları da önemli olabilir. Bunların hepsi için

çocuğu tatmin edecek şekilde açıklama yapmaya dikkat edin. Örneğin "Babam ne

zaman geri gelecek?" sorusunun altında, "Bize kim bakacak� Bizi kim

koruyacak?" korkusu olabileceğinden, yanıtınız şöyle olabilir: "Yavrum, baban

maalesef geri gelmeyecek, biz onu artık göremeyeceğiz ama hep seveceğiz. Hep

düşüneceğiz. Ama merak etme hayatımız çok fazla değişmeyecek, sen okuluna

gidebileceksin, arkadaşlarınla oyun oynamayı sürdürebileceksin. Ben de hep yanında

olacağım ve seni koruyacağım."

Çocuk böyle bir durumda yapılması

gereken uygun davranışların da ne olduğunu bilemeyebilir. Sorular sorması,

hissettiklerini söylemesi için cesaret verin. Kendi başınızdan geçmiş ölüm

olaylarında neleri merak ettiğinizi; ailedeki bu kayıpla ilgili olarak yaşadığınız

duyguları paylaşın. Ama asla, "Metin olmalısın, ağlamamalısın, sen ağlarsan

o da üzülür gibi" sözlerle, neler hissetmesi, neler hissetmemesi gerektiğini

söylemeyin.

Size sevgisini göstermesine izin verin. Yakın bir

zamanda sevdiği başka insanların ölmeyeceği konusunda güvence verin. Ölüm

olayının çocuğun o kişiye yönelik herhangi bir kızgınlığıyla ya da öfkesi ile

ilişkili olmadığını özellikle vurgulayın.

Ölen kişinin ölümünden sonra yapılacak törenlere

şu ya da bu şekilde çocuğun da katılmasını sağlayın. Cenaze töreninin ne

olduğu ve neden yapıldığını ona açıklayın, fakat gelmesi için ısrar etmeyin. Korku içinde olan bir çocuğu cenaze törenine gitmesi için zorlamak doğru değildir.

Onun yerine, dua etmesi, bir süre sonra ziyaret etmek amacıyla kabristana götürülmesi

uygun olacaktır.

Çocuklar bir kez ölümü kabullendiklerinde,

yaşadıkları kederi, zaman zaman ve bazen de hiç beklenmedik anlarda ifade edeceklerdir

ve bu uzun sürebilir. Geride kalan akrabaların, çocukla birlikte olabildiğince

fazla zaman geçirmeleri, ona korku ve üzüntülerini açıklamak için fırsat

tanımaları çok yararlıdır. Ancak özellikle okul çağındaki ve daha büyük

çocukların, istedikleri zaman yalnız kalmalarına da izin verin. Zaman zaman

üzüntülerini kendi başlarına yaşamak istemelerini anlayışla karşılayın.

ÇOCUKLARIN ÖLÜMÜ ANLAMALARI VE

ÖLÜMÜN ÜSTESİNDEN GELEBİLMELERİ İÇİN, HER FIRSATTA ÇOCUĞU SEVİN, YALNIZ

KALMAYACAĞINA VE GÜVENDE OLDUĞUNA İNANDIRIN. GERÇEKLERİ ANLAYACAĞI DİLLE ANLATIN

VE VERDİĞİNİZ CEVAPLARIN TUTARLI OLMASINA DİKKAT EDİN.