Gebelik ve diyabet
 

Gebelik doğal bir olay olmasına karşın

gebelik sürecinde anne ve bebeğin sağlığını tehlikeye sokabilecek birtakım

olaylar gerçekleşebilir. Normal seyreden gebeliklerde bile anne adayının

vücudunda meydana gelen bazı istenmeyen değişiklikler, anne ve bebeğin

yaşamını tehdit edebilir. Bu nedenle anne adayları gebelik öncesinde gerek

vücudun böbrekler, karaciğer, solunum sistemi, kalb ve damar sistemi, kan

şekerini ve kan yapısı gibi temel fonksiyonları ve gerekse de özellikle

düşüklere ve sakat bebeklere neden olabilen toksoplazma, herpes (uçuk),

kızamıkçık, ve benzeri virütik hastalıkar açısından sıkı bir tıbbi kontrolden

geçmeli, ve bir sakınca yoksa öyle gebeliğe karar verilmelidir. Aksi taktirde

bu sorunlar anne adayını ve hiçbir şeyden haberi olmayan bebeği zor durumlara

sokar, hatta ölümlerine yol açabilir !

Bu nedenle gebelikler kazara değil

planlanarak, olmalı diyoruz, “aile planlaması” diyoruz. Böylece doğum öncesinde

anne adayında ortaya çıkabilecek sorunlar saptanır ve tedavi edilebilir.

? Anne adayı daha önceden tamamen

normal olsa da gebelik nedeniyle ortaya çıkabilecek problemlerin başında

şeker hastalığı (diabet) gelir. Diabetes mellitus (şeker hastalığı) insulin

salgılanması ve/veya insulin etkisindeki eksiklik sonucunda ortaya çıkan

vücudun temel yapı taşları olan ve gıdalarla alınan karbonhidrat, yağ ve

protein kullanımındaki? bozuktur. Dünya Sağlık Örgütü diabeti 3 sınıfta

toplamıştır. Bunlar diabetes mellitus, bozulmuş glikoz toleransı ve gebelikte

ortaya çıkan diabettir. Gebelikte ortaya çıkan diabet gebelik öncesinde

aşikar olmayan belirti vermeyen ancak gebelikle belirti veren diabet olarak

tanımlanabilir. Bu hastaların daha önceden bilinen diabetleri yoktur. Gebelikte

ortaya çıkan diabetlilerde doğum sonrasında glukoz kullanımı? düzelebilir,

bozuk veya diabetik olarak devam edebilir.

? Gebeliklerin yaklaşık % 0,2

- % 0,3’ünde anne adayı daha önceden diyabet tanısı almış iken gebelikte

ortaya çıkan diabetin görülme sıklığı % 1 - 4 arasında değişir. Bu oranlara

göre Türkiye’de 15 ile 75 bin diyabetik anne bebeği doğduğu anlamına gelmektedir.

Dünyada ise günde 135 bin gebeliğin gebelikte ortaya çıkan? diabet

ile birlikte olduğu bilinmektedir. Görüldüğü gibi hiç de küçümsenecek bir

durum değil !

? Gebelikte ortaya çıkan diabetin

tanısı için 24-28. gebelik haftasında bütün gebelere tarama amaçlı 50 gr.

glukoz? testi yapılmalıdır. Gebelik kontrolleri sırasında annelerin

riskleri belirlenmeli ve oluşabilecek komplikasyonlar yönünden anneler

uyarılmalıdır.

25 yaşından küçük olanlarda, normal

kiloya sahip olanlarda, ailede diabet öyküsü bulunmayanlarda, daha önceki

gebeliklerinde herhangi bir sorun yaşamamış olanlarda? gebeliğe bağlı

diyabet daha az görülür.

Şişman gebeler, daha önceki gebeliklerinde

diabeti olanlar, ailede diabet öyküsü bulunanlar, yaşlı anneler, tekrarlayan

düşükleri olanlar, izah edilemeyen anomalili bebek doğuranlar, tekrarlayan

vajinal ve üriner enfeksiyonu olanlar ve bebeği normalden iri (4500 gr’

ın üzerinde bebekler) olanlarda daha diabet gelişme riski yüksektir. Bu

nedenle önceki gebeliklerinde 4500 gr’ın üzerinde doğum yapanlara ise tanısal

amaçlı oral glukoz tolerans testi uygulanmalıdır.

? Gebeliğe bağlı diabet ile annenin

hastalıkları ve bebeklerin hastalıkları ve ölümleri arasında yakın bir

ilişki vardır. Gebeliğe bağlı diabette, bebekte aşırı irilik, yeni doğan

yani hemen doğum sonrası bebekte kan şekeri düşüklüğü, kan hücrelerinde

bozukluk ve? sarılık riski artar, gebeliğe bağlı yüksek tansiyon daha

sık görülür, bebeğin rahimde içinde bulunduğu sıvı olan amniyon sıvısındaki

artış ve buna bağlı ters gelişlere sık rastlanılır. Bu nedenle bu hastalarda

doğum daha çok sezaryen ile gerçekleştirilmek zorunda kalınabilir.

? Gestasyonel diabet öncelikle

diyet yani beslenmenin düzenlenmesi ile? tedavi edilmelidir. Diyet

% 50 - 55 karbonhidrat, % 30 yağ ve % 20 protein içermelidir. Günlük alınması

gereken kalori miktarı ise gebelik öncesindeki ideal kiloya göre hesaplanır

ve kilo başına 30-35kcal’dır. Bunun düzenlenmesini diyetisyenler yapar.

Şişman hastalarda kalori miktarı daha da düşürülebilir. Diyet tedavisinde

amaç kilo kaybı ile insüline olan doku cevabını artırmaktır. Hastaların

bu dönemde demir ve kalsiyum ihtiyaçları karşılanmalıdır. Hastalar günlük

aktivitelerine devam etmeli, egzersiz ve yürüyüşlerle kilo vermeye çalışmalıdır.

Eğer diyet ve egzersizlerle kan şekerleri normal seviyelerde tutulamıyorsa

(açlık kan şekeri <105mg/dl, tokluk kan şekeri < 120 mg/dl olmalıdır)

tıbbi tedavi uygulanma gerekliliği vardır. Ağızdan alınan antidiyabetik

ilaçlar muhtemel teratojenik etkileri nedeniyle tercih edilmedikleri için

bu hastalara insulin tedavisi uygulanır.

? Gebelikleri sırasında diabet

tanısı alan hastalar doğumdan sonra da izlenmelidir. Doğumu takiben 6-8.

haftalarda 75 gr lık glukoz tolerans testi ile kalıcı diabetin oluşup oluşmadığı

tesbit edilmelidir.

? Diabeti olan anneye gelecekteki

gebelikler için tavsiyede bulunulmalıdır. En yaygın olarak mekanik engel

oluşturan yöntemler kullanılabilir. Bunun yanında düşük doz oral kontraseptifler

de kullanılabilir.? Bu ilaçlar kullanılmaya başlandıktan sonra kan

şekerleri yakından takip edilmelidir. Eğer hasta doğurganlığını tamamlamışsa

tüp ligasyonu (rahim kanallarının bağlanarak kalıcı bir şekilde gebeliğin

önlenmesi) önerilebilir.

Hanımlar unutmayınız bütün bunlar

gebelik sırasında hekim kontrolleri ile tanınır ve takip ve tedavisi yapılır.

Bu nedenle gebelerin sadece kendileri için değil, henüz doğmamış bebekleri

için de en yakınlarındaki sağlık kurumlarından düzenli gebelik muayenelerini

yaptırmaları gereklidir. Ana Çocuk sağlığı merkezleri, sağlık ocakları

gibi merkezlerde bu taramalar yapılabilmekte, ille de hastanelere gitmek

gerekmemektedir.

Bebeğiniz ve kendiniz için gebelik

öncesi ve gebelik sırasında düzenli kontrollerini yaptırın, yaptırmayanları

da uyarın lütfen...

Günleriniz sağlıklı olsun....