Gebelik planlaması
 

Evlilik sosyal bir kurum olup tüm sorunları paylaşma adına erkek ve

kadının sözlü anlaşarak aynı çatı altında yaşamalarıdır. Evliliğin

devamında erkek ve kadının paylaşımlarını artırmak amacıyla çocuk

sahibi olma duygusu önemli bir rol oynar.





Memleketimizde henüz yeni evli çiftlere bile “Çocuk ne zaman?” sorusu

sıklıkla sorulur. Bu sorular çiftleri baskı altına alır ve çocuk

oluncaya kadar devam eder. Anne ve baba olmak gerçekten cesur bir

adımdır. Sorumlulukları oldukça ağır olan bir süreçtir. Sağlıklı bir

yaşam tarzı siz ve bebeğiniz üzerinde büyük etkilere sahiptir. Önleyici

hekimlik kavramının gelişmesiyle birlikte insanların evlilik öncesi ve

gebelik öncesi danışmanlık istemeleri daha yaygınlaşmıştır. Evlilik ve

gebelik öncesi danışmanlığın asıl amacı çiftleri birlikteliğin, anne

baba olmanın getirebileceği sorumluluklar konusunda bilinçlendirmek,

sağlıklı bir gebelikten önce ve bebeğin doğumundan sonra yapılması

gerekenlerin tartışmaktır.



Kadın doğum hekimliğimiz boyunca bebek isteyen çok az kadının “gebe

kalmadan önce neler yapmalıyım” diye doktora başvurduğunu gözlemledik.

Ama gebelik, planlanması gereken bir olgudur.





Gebeliğin planlanması, ileride oluşacak olaylara sizi ve ailenizi

hazırlamaya yardımcı olacak ve alınacak önlemler konusunda yol

gösterici olacaktır. Bu bireysel faydalarının yanı sıra toplumsal

olarak da doğru zamanda ve doğru koşullarda doğacak çocuklarla sağlıklı

nesillerin oluşmasını sağlar. Aile planlaması konusunda anlattığımız

gibi doğru zamanda doğacak çocuklar için aile planlaması konusunda

danışmanlık alınmalı ve bireysel olarak kendine özel koşullara uygun

aile planlaması yöntemi seçilmeli ve böylece gebelik planlanmalıdır.

Gebelikten önce ve gebelik boyunca sağlığınızın iyi olması gebeliğin

her durumda oluşturabileceği sosyal, psikolojik ve tıbbi sorunları ve

stresleri yenmenizde size yardımcı olabilir. Bu amaçla gebelik öncesi

genel olarak sağlık kontrollerinden geçmeniz gereklidir. Tedavilerin,

aşıların, hazırlıkların yapılması bütün gebelik boyunca size yardımcı

olacaktır. Gebelik bazen zaten bir problemdir, bu yüzden

problemlerinizi çözdükten sonra gebeliğe başlamak daha akılcıdır.

Sağlıklı bir bebeği kucağınıza aldıktan sonra nasıl olsa bir çok şeyi

unutacaksınız. Ama sağlıklı bir gebelik ve bebekten önce kendiniz için,

özellikle önleyici hekimlik kuralları içerisinde hekiminizle

görüşmelisiniz. Bu görüşmede ;





* Aile hayatınız



* Tıbbi geçmişiniz



* Evlilik süreniz



* Aldığınız ilaçlar



* Genetik sorunlar, gerekirse danışmanlık



* BMI , beslenme durumunuz (vejeteryan) gibi özellikleriniz



* Geçirdiğiniz gebelikler



* Kan grubunuz



* Dis bakımınız



* Aşılarınız sorgulanmalıdır.







Daha sonra gebelik sırasında sorun yaratabilecek hepatit,

kızamıkçık,CMV gibi hastalıkların testleri yapılmalı eğer bağışıklık

gelişmemişse bu hastalıklara karşı aşılar yapılmalı, bağışıklık

geliştikten sonra gebelik planlanmalıdır.Bazen kolayca çözülebilen

problemler gebelik sırasında tedavisi zor hastalıklara yol açabilir.

Ailenizdeki bazı hastalıkların da sizde olabilme olasılığı nedeniyle

hekiminizle bunları tartışmalısınız. Ailenizde veya sizde şeker

hastalığı,kalp hastalığı, böbrek hastalığı, sara nöbetleri, yüksek

tansiyon, zeka geriliği olan bebek doğurmuş olma (Down Send vb)gibi

sorunlar varsa bunları hekiminize anlatmalı ya da hekiminizin bunları

sormasına olanak sağlamalısınız. Kalıtımsal hastalıklar konusu

gebeliğin planlanmasında sorgulanması gereken diğer bir şıktır. Ailede

bu tip kalıtımsal hastalıklar varsa bir genetik uzmanınca genetik

açıdan danışmanlık gereklidir ve ayrıntılı bir aile öyküsü sonucunda,

muayene ve bazı laboratuar testleri yapılabilir. Bu tür ailesel

hastalıklardan özellikle yurdumuzda da sık görülenlerin bir kısmı

aşağıda sıralanmıştır:





* Talasemi



* Tay-Sachs Hastalığı



* Orak hücreli anemi



* Hemofili



* Kas distrofisi



* Kistik fibrosis



* Hungtington korea



* Kırılgan-x







Daha önce gebelik yaşadıysanız bunların seyri ve nasıl sonlandıkları,

geçirilen hastalıklar önemlidir. Daha önce yaşadıklarınızın aynısı bu

gebelikte de ortaya çıkması mutlak değilse de bilimsel çalışmalar

riskli gebeliklerin daha yakından takip edilmesini önermektedirler.

Erken doğum, tekrarlayan düşüklerin sebepleri tartışılmalı ve her

gebelikte göz önünde tutulmalıdır. Gebelik sırasında oluşan kanamalar ,

kansızlık, kan şekerinin veya basıncının yükselmesi, idrarda albumin

çıkması gibi yaşanmış sorunlar hekim tarafından bilinmelidir. Ayrıca;





* Kullandığınız ilaçlar



* Sigara içip içmediğiniz



* Alkol, uyuşturucu kullanıp kullanmadığınız



* Herhangi bir hastalık nedeniyle gördüğünüz tedaviler sorgulanmalıdır.







Sorgulanan ve zararlı olduğu bilinen ilaçlar ve kötü alışkanlıklar

gebelik öncesi (sigara, alkolun,uyuşturucular) bırakılmalıdır.Bir

çocuğun gereksinimleri büyüme hızına ve genetik veya metabolik

farklılıklara bağlı olarak değişir. Çocuğun büyüme ve gelişmesi için

sadece belirgin besin yetersizliklerinin önlenmesi yeterli değildir.

Kısa ve uzun vadeli bütün hastalıkların önlenmesi ve ruhsal tam bir

iyilik halinin sağlanması ancak uygun bir beslenme ile mümkündür. Bunun

için su, protein, yağ, karbonhidrat, makromineraller, mikromineraller,

vitaminler ve flavonoidler gibi bütün gıda unsurlarının yeterince

(minimal değil!) diyette bulunması ve bu durumun sürdürülebilmesi

şarttır. Yeterli güneşlenme, temiz hava ve uygun beslenmeyi tamamlayan

unsurlardır.





Gebelik öncesi (body mass index= BMI, vücut kitle katsayısı) indeksiniz

düzenlenmelidir. Sağlıklı bir kadında BMI 20-25 arasında olmalıdır.

Uygun bir kilonun sağlanması sağlıklı bir yaşam için önemli bir

şarttır. Gebe iken ya da gebeliği düşündüğünüz sıralarda kilo vermeye

çalışmak doğru bir yöntem değildir. Kilo verdirici bir diyet sizin ve

bebeğinizin ihtiyaç duyduğu gıdalardan yoksun kalmasına neden olabilir.

Gebe kalmadan önce sağlıklı bir kiloda olmak daha akılcı olacaktır.



Egzersiz



Yaşamanızın hangi döneminde olursanız olun sağlıklı beslenmek ve

hareket gereklidir. Zamanla dozun azaltıldığı egzersiz veya fiziksel

aktiviteler yaşamın her döneminde gereklidir. Gebelik sırasında ne tür

spor yapacağınız konusunda gebelikte egzersiz bölümünü okuyunuz. Kadın

yaşamının en stresli dönemlerinin başında gebelik gelmektedir. Gebelik

kadında fiziksel, metabolik ve psikolojik bir çok değişikliğin meydana

geldiği bir dönemdir. Egzersiz gebelik dışında yaşamımızın bir parçası,

bir yaşam şekli olmalıdır ama siz yine de gebelik öncesi egzersiz

yapmıyorsanız, gebelikte kendi başınıza egzersizlere başlamamalısınız.



Çevre



Çevremizdeki bir takım maddeler hem kadında hem de erkekte bazı

problemler ortaya çıkartarak gebe kalmayı önler .Herhangi bir işte

çalışıyorsanız işteki artık maddeler veya ham maddelerin zararları

hakkında bir üst makamdan yazılı açıkla isteyin yada kendinizde bilgi

çağında yaşadığımız bu dönemde araştırınız.





Çalıştığı ortamda radyasyona maruz kalan bir kadın gebe kalmadan önce

ayda ne kadar radyasyona maruz kaldığını tespit ettirmeli ve bu dozun

gebelikte fetusa zararları tartışılmalıdır.





Çalıştığımız ve yaşadığımız ortamdaki ağır metaller(cıva, kurşun),

kimyasal maddeler, aşırı sıcaklık gebeliği olumsuz etkileyebilir.



Enfeksiyonlar



Enfeksiyonlar hem anneye hemde fetusa zarar verebilirler. Gebelik

sırasında gelişen bazı enfeksiyonlar fetusta ciddi problemlere yol

açabilir. Bu tablolar gebelikte virutik hastalıklar bölümünde

anlatılmıştır. Çocukluk döneminde bu hastalıkları geçirmemiş,

aşılanmamış veya aşılanmış olsanız bile şu anda bunlara karşı

bağışıklığınız olmayabilir. Hekiminize danışarak olası enfeksiyon

hastalıklarına karşı bazı testler yaptırarak bağışıklığınız yoksa

aşılanmalı ve gebeliği bağışıklık kazandıktan sonraya bırakmanız daha

doğru olacaktır.





Cinsel yolla bulaşan hastalıklar gebe kalmanızı engelleyebilir gebelik

sırasında ise fetusa zarar verebilir. Gebe kalmaya çalışan bir kadın

doğum kontrol yöntemi kullanmayacağı için özellikle prezervatif cinsel

yolla bulaşan hastalıklara yakalanma riski daha yüksektir. Cinsel

ilişki ile geçen bir hastalığa yakalandığınız düşünüyorsanız mutlaka

hekiminizle görüşerek önlem alınız. Bu durumda eşinizin de tedavi

olması gerekir ve tedavi bitinceye kadar cinsel ilişkide bulunmamanız

gereklidir.





Gebenin yaşı önemli olup 18 yalından küçük ve 35 yaşından büyük olan gebelerde;





* Anne ve bebek kayıpları



* Düşük tartılı bebek doğumu



* Gebelik ve doğumda sorunlar daha sık görülür.





Bu yüzden bu gebeler daha sıkı ve uzman hekim tarafından takip edilmelidir.





Gebelik açısından geç sayılan bir yaşta evlenip gebe kalmayı

düşünüyorsanız bu yaşlarda gebe kalmanın güç olabileceğini gerekli

olursa hekiminize danısrak en azından FSH ve E2 hormonlarına baktırarak

gebelik açısından acele edip etmeyeceğinizi danışmanızda fayda vardır.

Zira adetinizin 3. günü FSH değeri 8-10 mIU/ml ve üzerinde saptanan

anne adaylarında gebelik elde etme şansı azalmaktadır. Kadın

yaşlandıkça bazı sağlık ve doğumla ilgili problemler artabilir. Yine bu

yaşlarda doğumsal anomali oluşturma riski artmaktadır. İleri yaştaki

kadınlar normal doğum yapma ve sağlıklı bir bebeğe sahip olma şansları

elbette vardır ama önemli olan riskleri bilmeniz ve doktorunuzla bir

risk değerlendirmesi yaparsanız kötü deneyimleri daha az yaşarsınız.