POLİSOMNOGRAFİ UYKU EVRELERİNİN SKORLANMASI
 

POLİSOMNOGRAFİ UYKU EVRELERİNİN SKORLANMASI[/b]Uyku bozukluklarının tanısı için "altın standart" yöntem olan polisomnografi (PSG) yunanca ve romence köklerden oluşmuş bir kelimedir. Bu terim ilk kez 1974 yılında Holland ve ark. tarafından kullanılmıştır.

Uyku sırasında, nörofizyolojik, kardiyorespiratuar, diğer fizyolojik ve fiziksel parametrelerin belli bir periyod, genellikle gece boyunca, eş zamanlı ve devamlı olarak kaydedilmesi şeklinde tanımlanabilir.

Bu yöntemle uyku evreleri ve birçok fizyolojik parametre ayrıntılı olarak izlenmekte ve çeşitli organ sistemlerinin fonksiyonu, uyku ve uyanıklık sırasındaki etkileşimleri konusunda bilgi sağlanmaktadır.

I. Veri toplanması (Kayıt)

Klasik PSG uygulamasında biyolojik sinyaller kağıt üzerine mürekkep ile devamlı olarak kaydedilir. Bu şekilde saniyede 10 mm'lik hızla her kayıt sayfasında (epok) 30 sn'lik bir kayıt yapılmış olur. 8 saatlik bir kayıt sonrasında ise bu sistemle 432 m uzunluğunda ve yaklaşık 13 kg ağırlığında bir kağıt birikmektedir.Yüksek kağıt maliyeti, kağıt ve kalemler ile ilgili mekanik problemler, kayıt kağıtlarının saklanması gibi güçlükler klasik PSG'nin majör kısıtlamalarıdır.

Bu nedenle komputerize PSG'ler geliştirilmiştir. Digital sistemlerde veriler DAT kasetlere, optik disklere veya CD'lere kaydedilerek klasik PSG'lerin maliyet ve depolama sorunları aşılmıştır. Ancak özellikle klinik çalışmalar için yine de klasik sistemlere ihtiyaç duyulmaktadır.

PSG için genellikle uygulanan yöntem tüm gece boyunca (full-night) veya en az 6 saatlik kayıt yapılmasıdır. Uykuda solunum bozukluklarının değerlendirilmesi için diürnal çalışmalar ve yarı gece (half-night veya split-night) çalışmalar da uygulanmıştır. Split-night çalışmalarda gecenin ilk yarısında tanı, ikinci yarısında ise CPAP titrasyonu yapılır.Ancak bu yöntemle uykuda solunum bozukluğunun ağırlığını saptamada hata yapılabilir. Çünkü apne epizodlarının özellikle sıklaştığı REM dönemine, daha çok gecenin ikinci yarısında girilir. Bu nedenle sağlıklı olanı tüm gece yapılan çalışmalardır.

İlk gece etkisi olarak bilinen fenomen, hastanın ilk gece laboratuvara adapte olamaması nedeniyle uyku yapısını bozar. Uyku latansı uzamıştır, sık pozisyon değiştirmeler ve sonuçta uyku bölünmeleri nedeniyle uyku yeterliliği ve bazı olgularda yavaş dalga uykusu azalır. Testin ikinci bir gece uygulanması, uyku yapısının normale daha yakın olmasını sağlar. Ancak, uyku apne sendromunun tanısında ilk gece etkisinin elimine edilmesi şart değildir. Uyku merkezlerine refere edilen olguların çoğunda bir gecelik PSG tanı için yeterlidir.

II. Veri analizi (Skorlama)

Analizde ilk adım, ölçüm tekniği, sinyal kalitesi ve kalibrasyonun incelenmesidir. Kayıt süresi, ışıkların söndürülme ve yanma zamanı ve bazı özel durumlar biyolojik sinyallerin değerlendirilmesi için bir zemin oluşturur.

Uyku skorlaması Rechtschaffen ve Kales'in 1968'de yayınladıkları, tüm dünyada büyük kabul görmüş ve hala klinik uygulama ve araştırmalarda yaygın olarak kullanılmakta olan kriterler ile yapılmaktadır.

Solunumsal skorlama ise solunum parametreleri kullanılarak yapılır. Ancak solunum skorlamasındaki kurallar uyku skorlamasındaki gibi standardize edilmiş değildir. Bunun nedeni de anormal solunum paternlerinin tanımlanmasında kullanılan eşik değerlerinin çeşitli araştırmacılar tarafından farklı kullanılmasıdır.

Klasik PSG'de skorlama uyku teknisyeni tarafından manuel olarak yapılır. Ancak son yıllarda dev adımlarla gelişen bilgisayar teknolojisi sayesinde bu zahmetli, zaman alıcı işlem daha kısa sürelerde yapılabilmektedir. Klasik PSG ile aynı esaslar dahilinde kayıt ve skorlama yapan bu sistemlerde iki tür skorlama yapılabilir.



İçindekiler



Kaynak: toraks.org.tr