Acil Kontrasepsiyon
 

Korunmasız girilen bir cinsel ilişkiden hemen sonra

istenmeyen bir gebeliğin önüne geçilmesi amacıyla uygulanan

doğum kontrol yöntemleri acil kontrasepsiyon olarak

adlandırılır.Günümüzde bu amaçla kullanılan iki yöntem

hormonal kontrasepisyon ya da rahim içi araç (RİA) (spiral)

yerleştirilmesidir. En sık bilinçli olark girilen korunmasız

bir ilişki sonrasında kullanılmakla birlikte örneğin

prezervatfin yırtılması gibi beklenmeyen durumların ortaya

çıkması halinde de kullanılmaktadır. Bir diğer uygulama

alanı ise tecavüz mağdurlarıdır.



Hormonal acil kontrasepsiyon spirale göre daha popüler bir

uygulamadır. Doktorunuz ilişkinin üzerinden geçen zamanı ve

durumunuzu göz önüne alarak size en uygun yöntemi

önerecektir.



Hormonal acil kontrasepsiyon



Yurt dışında uzun süredir satılan ertesi sabah hapı ya da

orijinal deyişiyle morning after pill içinde belirli sayıda

doğum kontrol hapı içeren ilaçlardır. Ancak bu isim yanlış

anlamalara neden olabilmektedir. Çünkü yöntem sadece 24 saat

değil ilişkiden sonraki ilk 72 saat içinde etkili bir şekilde

kullanılabilir.



Bu ilaçlar Amerika Birleşik Devletlerinin bazı

eyaletlerinde eczane ve marketlerde reçetesiz olarak

satılabilmektedir. Bazı eyaletler ise sadece doktor reçetesi

ile alınabilmektedir. Ülkemizde ise 2003 yılının son

aylarında iki değişik marka ertesi gün hapı piyasaya

sunulmuştur. Bu ilaçlar eczanelerden reçetesiz olarak

alınabilmektedir.



Pek çok istenmeyen gebelik korumasız ilişkiler ya da

prezervatif yırtılması gibi kazalar sonrası oluşmaktadır.

Acil kontrasepsiyon dölenme oluşsa bile bu embryonun rahim

içine tutunmasını engeller. Bu nedenle düşük yapmak için

kullanılamaz. Var olan bir gebelik durumunda ilaç hiçbir işe

yaramayacaktır.



Korunmasız ilişki sonrası alınan yüksek doz hormonların

gebelik oluşumunu nasıl engellediği tam olarak açık

değildir. Bu konuda birkaç değişik mekanizmanın rol

aldığı düşünülmektedir. Acil kontrasepsiyon amacıyla

alınan hormonlar hamilelik için gerekli olan doğal hormonal

dengeyi bozarak ya yumurtlamanın gecikmesine neden olmakta ya da

rahim zarında düzensizlik yaratarak embryonun buraya

tutunmasını engellemektedir.



Tedavinin etkili olabilmesi için hem östrojen hem de

progesteron adı verilen hormonların birarada alınması

gereklidir. Bir diğer alternatif olan sadece progesteron

alınması ise diğer yönteme göre etkinliği tam olarak

aydınlatılamamış bir yöntemdir. Ancak son zamanlarda

yapılan araştırmalar sadece progesteron içeren hapaların da

korunmasız ilişki sonrası erken dönemde alındığında

etkili olabildiğini göstermektedir.Progesteron hormonunu bloke

eden ajanlar ise çok yüksek etkinliğe sahip olmakla birlikte

tüm dünyada henüz kabul görmemiş ilaçlardır. Benzer

şekilde yüksek doz östrojen kullanımının da hem etkinliği

tartışmalıdır hem de yan etkisi fazladır.



Östrojen ve Progesteron (Yuzpe

Yöntemi)



Korunmasız ilişkiyi takiben ilk 72 saat içinde, 12 saat arayla

toplam 2 kere alınan belirli dozda östrojen ve progesteron

hormonu şeklinde olan uygulamaya Yuzpe yöntemi adı verilir.

Amerikan İlaç ve Gıda Dairesi tarafından güvenli olduğu

1997 yılında onaylanan bu yöntemin başarı şansı %97-98

civarındadır. Ancak hamile kalma şansının en yüksek olduğu

dönemde ilişkiye giren kadınlarda başarı şansının biraz

daha düşük olması beklenir. Kanada Jinekolog ve

Obstetrisyenler birliğine göre Yuzpe yöntemi acil

kontrasepsiyon uygulanmadığında oluşacak tüm gebeliklerin

%75'inin önüne geçmektedir. Tedavi ilk 72 saat süresince

etkin olmakla birlikte ne kadar erken uygulanırsa etkinliği o

oranda artmaktadır. Yine son zamanlarda yapılan araştırmalar

önceki bilgilerin aksine korumanın ilk 72 saat ile sınırlı

olmadığını, etkinliğin 120 saate kadar uzayabildiğini

ortaya koymuştur.



Kullanılmaması gereken

durumlar



Yuzpe yönetminin kullanılmaması gereken tek durum bir gebelik

varlığıdır. Dünya Sağlık Örgütüne göre Yuzpe

yönteminin kullanılmamasını gerektiren bilinen bir tıbbi

durum yoktur. İngiltere'de 13 yılda 4 milyondan fazla kullanım

sonrası sadece 6 hastada ciddi yan etki bildirilmiştir. 3

hastada damarlarda pıhtı oluşumu bildirilirken 3 hastada da

beyinde hasar yaratan olay saptanmıştır ancak bu 6 olguda da

olayın acil kontrasepsiyon ile kesin bağlantısı

gösterilememiştir. Genel olarak doğum kontrol hapı

kullanması sakıncalı olan kişilerde hormonal acil

kontrasepsiyon da tercih edilmemelidir.



Yan etkiler



Yuzpe yönteminde en sık karşılaşılan yan etki bulantı ve

kusmadır. Hastaların %50'sinde bulantı görülürken %19'unda

kusma da olaya eşlik etmektedir. İlaç alımından 30 dakika

önce bulantı giderici ilaç kullanımı ya da ilacın tok

karnına alınması bu yan etkileri azaltabilir. Diğer yan

etkiler ise baş ağrısı, halsizlik ve kasık ağrısıdır

(rahimde kramp tarzında kasılmalara bağlı olarak). İlacı

aldıktan sonra 1 saat içinde kusma olursa dozun tekrarlanması

gerekebilir.



Hap kullanımını takiben hafifi lekelenme tarzında kanama

olabilir. Adet kanaması ise bekleneneden biraz daha önce

gelebilir.



Sadece Progesteron



Yuzpe rejiminden farklı olarak acil korunmada önerilen bir

başka yöntem de sadece progesteron içeren ilaçlardır.

Ülkemizde de 2003 yılının son aylarından itibaren

eczanelerde reçetesiz satılmaya başlanan bu ilaçların

etkinliği Yuzpe rejimine göre biraz daha düşük olsa da

bulantı ve kusma gibi yan etki görülme sıklığı daha

azdır.



Uyarılar





Acil kontrasepsiyon amacıyla satılan ertesi gün

hapları sadece korunmasız ilişki sonrası

kullanılmalıdır

Ertesi gün hapları bir düzenli doğum kontrol yöntemi

değildir ve sürekli kullanılmamalıdır

Ertesi gün hapları sadece oluşmamış gebelikleri

engeller. Bu ilaçlar var olan gebeliği sonladırmaz.

Bir başka deyişle ertesi gün hapları kürtaj ya da

düşük hapı değildir.

Haplar mutlaka prospektüsünde tarif edildiği şekilde

kullanılmalıdır.





SPİRAL



Korunmasız bir ilişki sonrası istenmeyen bir hamileliğin

önüne gemek için kulanılabilecek olan bir diğer yöntem de

spiral takılmasıdır. Spiralin bu durumda gebeliği nasıl

engellediği tam olarak bilinmemekle birlikte başarısız olma

olasılığı 1000'de birden daha düşüktür.



İlişkiyi takip eden ilk 7 gün içinde spiral takılabilir.

Aktif ya da kısa süre önce geçirilmiş pelvik iltihabi

hastalığı olanlarda ya da cinsel yolla bulaşan hastalıklar

açısından yüksek risk grubunu oluşturan kadınlarda spiral

tercih edilmesi gereken yöntem değildir.



Acil kontrasepsiyon amaçlı spiral kullanımına bağlı

görülebilecek yan etkiler normalde görüebilecek olan yan

etkiler ile benzerdir. Bunlar kramp, kanama, enfeksiyon gibi

etkilerdir.



[/b] Geri





























































10 Şubat 2008



Saat: 14:20







UYARI



Çin

Malı ürünlere dikkat !

















































































































































Unutmayın!





Çalışan

anne adayları: Doğum

öncesi iznine ayrılmak için yapmanız gereken

işlemleri unutmayın













































Kaynak: Dr. Mumcu