Hamilelik ve anemi (kansızlık)
 

Halk arasında kansızlık olarak da bilinen anemi özellikle

ülkemizde önemli bir sağlık sorunudur. Oksijen kanda

hemoglobin adı verilen bir proteine bağlanarak taşınır

Alyuvarlarda bulunan hemoglobin aynı zamanda kana kırmızı

rengi veren maddedir. Hemoglobinin normalden düşük olması ise

anemi olarak isimlendirilir.



Kadınlarda en sık karşılaşılan anemi türü demir

eksikliği anemisidir. Demir, hemoglobinin ana yapısında

bulunan bir elementtir. Amerika Birleşik Devletlerinde

kadınların %10-30'unun anemik olduğu düşünülmektedir.

Kadınlar erkeklere göre anemiye biraz daha eğilimlidirler.

Bunun temel nedeni adet kanamaları ile düzenli ve sürekli

olarak kan kaybetmeleridir. Ayrıca kadınların yeme

alışkanlıklarının erkeklerden farklı olması da anemiye

olan eğilimi arttırmaktadır.



Hamilelik anemi riskini arttıran bir süreçtir. Kan temel

olarak 2 bölümden oluşur. Birinci bölüm şekilli elemanlar

denilen akyuvar, alyuvar gibi hücreler, ikinci kısım ise bu

şekilli elemanları taşıyan sıvı yani plazmadır. Kırmızı

kürelerin (alyuvar, eritrosit) plazmaya göre olan yüzdesine

hematokrit adı verilir. Normalde hematokrit %38-45

arasındadır. Yani kanın %38-45'i şekilli elemanlar geri

kalanı ise plazma tarafından oluşturulmaktadır. Hamilelik

sırasında kan hacmi yaklaşık %50 artar. Bu artışın büyük

bir bölümü plazma kısmındadır. Alyuvarlar plazma kadar

hızlı çoğalamazlar.Bu durumda kan içinde alyuvar

konsantrasyonu azalır ve hamilelik öncesi dönemde olduğundan

daha aşağılara iner. Bu durum özellikle hamileliğin ilk

yarısında belirgindir. Hamilelik ilerledikçe alyuvar yapımı

artar. Yapım artışı ise demire olan ihtiyacı arttırır.

İlk başlarda gerek duyulan demir vücuttaki depolardan

karşılanır ancak çoğu zaman bu depolar ihtiyacı

karşılamada yetersiz kalır. Eğer kişi diet ya da ilaçlar

ile yeteri kadar demir almıyor ise anemi ortaya çıkar. Bu tür

anemiye hemodilüsyonel anemi adı verilir. Hamile kadınların

yaklaşık %20'sinin anemik olduğu bilinmektedir.



Genel olarak hemoglobinin 10 gr/dL altında olması anemi

olarak tanımlanır. Hemodilisyon varlığında hematokrit

düzeyi %38-45'den %34 civarına düşer. Çoğul gebeliklerde bu

değer %30'a kadar inebilir. Gebeliğe bağlı bu fizyolojik

hemodilusyon oksijen taşıma kapasitesinde bir azalmaya neden

olmaz ve aneminin hamilelikte doğurduğu riskleri arttırmaz.

Asıl problem olan hamileliğe anemik olarak başlamak ya da

hamileliğin ilk 3 ayında anemik olmaktır.



Hamilelikte görülen aneminin olası nedenleri





Demir eksikliği anemisinin en sık karşılaşılan

nedeni yetersiz demir alımıdır.Demir hayvansal

gıdarlarda ve yeşil yapraklı sebzelerde bol miktarda

bulunur.

Folik asit yetersizliği de anemiye neden olur.

Basur ya da benzeri patolojiler nedeni ile kronik kan

kaybı

Gelişmekte olan bebeğin annesinin depolarını

tüketmesi

Travma, kaza gibi durumlarda ani ve fazla miktarda kan

kaybı

Diğer anemi nedenleri





Risk fakörleri





Çoğul gebelik

Beslenme bozukluğu

Sigara kullanımı (besin maddelerinin emilimini

azaltır)

Alkol kullanımı

Sindirim sistemi hastalıkları

Bazı ilaçların kullanımı





Belirtileri



Pekçok olguda kişi anemik olduğunun farkında değildir. Anemi

birden değil de yavaş yavaş geliştiğinde vücut bu duruma

tolerans geliştirir. Anemi sıklıkla rutin yapılan incelemeler

sırasında anlaşılır. En sık karşılaşılan belirtiler

şunladır:





Halsizlik

Çabuk yorulma

Soluk görünüm

Çarpıntı

Merdiven çıkma, yürüyüş gibi aktivitelerde hemen

yorulma ve nefes nefese kalma

Başdönmesi, baygınlık

Başağrısı

Tırnak diplerinin soluklaşması

Sarılık (nadir)

Karın ağrısı (nadir)





Bu belirtilerin büyük bir kısmının hamileliğin erken

döneminde de normalde görülebilen yakınmalar olduğu gözden

kaçırılmamalıdır.



Tanı



Aneminin tanısı çok kolaydır. Yapılacak olan bir kan

sayımı ile anemi varlığı saptanabilir. İlk kontrolde

yapılacak olan kan sayımı hamilelik öncesi anemi

varlığının anlaşılması açısından önemlidir. Hamilelik

takipleri sırasında kan sayımı 24-28. haftalarda

tekrarlanmalıdır.

Kaynak: Dr. Mumcu