Adneksiyal kitlelerin değerlendirilmesi
 

Yumurtalıklar ve tüpler birarada adneks olarak

adlandırılırar. Tüplerden kaynaklanan kitle ve tümörlen son

derece nadir görüldüğü için adneksyel kitle denildiğinde

genelde over yani yumurtalık kökenli kitleler anlaşılır. Bu

kitleler yumurtalık kistleri olabileceği gibi, değişik

tümörler ya da iltihabi büyümeler olabilir. Muayenede ele

gelen adneskiyel bir kitlenin yumurtalıktan köken aldığını

söylemek her zaman çok kolay olmaz. Bu kitleler over dışında

uterus, tüpler hatta barsak veya mesane kökenli de olabilir.

Adneksiyel kitle varlığında bu kitlenin kökeni ve yapısını

anlayabilmek için muyenenin yanında dikkatli bir öykü ve

yardımcı tanı yöntemlerinin doğru ve yerinde kulanılması

özellikle tedavi yaklaşımı açısından önemlidir.







Öykü (Anamnez)



Tıbbın bütün branşlarında ve tüm hastalıkların

tanısında olduğu gibi adneksiyel kitlelerin

değerlendirilmesinde de iyi bir öykü alınması son derece

önemlidir. Bu öyküden yakalanacak önemsiz gibi görünen

bazı detaylar tanıda son derece yardımcı olabilir. Öyküde

en önemli noktalardan birisi hastanın yaşıdır. Örneğin

menopoz sonrası bir kadında ele gelen kitlenin kötü huylu

olma olasılığı son derece yüksekken, 20 yalından küçük

kişilerde bu kitle büyük olasılıkla dermoid kisttir. Üreme

çağındaki kadınlarda ise en sık fonksiyonelkistler

görülür. Menopoz sonrası yumurtalıkların muayenede elle

hissedilebilmesi patolojik bir durumken genç ve zayıf

hastalarda overler normalde ele gelebilir.







Hastanın yaşından sonra anamnezde doğal olarak en çok

üstünde durulan konu belirtiler yani hastanın şikayetleridir.

Over kökenli kitleler genede pek bulgu vermediğinden belirgin

bir yakınmanın varlığı tanıya oldukça yardımcı olabilir.

Örneğin over kistlerinde ağrı pek sık karşılaşılan bir

yakınma değildir. Ağrı varlığı kist ya da tümörden

ziyade iltihabi olayları ya da endometriozisi akla getir. Benzer

şekilde adet düzensizliği yaratan tümörlerde de ilk önce

follikül kisti ya da korpus luteum kisti düşünülür.







Muayene



Jinekolojik muayene kitlenin ayırıcı tanısı açısından

önemlidir. Kitlenin büyüklüğü, lokalizasyonu, kistik ya da

solid yapıda oluşu, hareketli ya da fikse olup olmadığı

önemlidir. Orta hatta bulunan lezyonlar genelde rahim kökenli

olurken, tek taraflı lezyonların over kökenli olma

olasılığı son derece yüksektir. Kistik ve tek taraflı

kitlelerin çoğu iyi huylu olurken, solid ve çift taraflı

olanların habis olma olasılıkları fazladır. Eğer karın

boşluğunda sıvı toplanması mevcutsa büyük olasılıkla bir

habaset söz konusudur.



Jinekolojik muayene sırasında erkek tipi saç dükülmesinin

varlığı ya da tüylenmede artış erkeklik hormonu salgılayan

bir tümörü akla getirmelidir.







Ultrasonografi



Modern Kadın Doğumda ultrason hekimin eli ayağı gibidir. Pek

çok hastalığın tanısı ve gebeliğin takibi ultrason ile son

derece rahat bir hale gelmiştir. Özellikle son 15 yılda iyice

küçülen ve fiyatları ucuzlayan cihazlar sayesinde

günümüzde hemen hemen bütün jinekologların muayenehanesinde

ultrasonografi makineleri yerini almıştır. Teknolojideki baş

döndürücü gelişmelere paralel olarak ultrason cihazları da

gelişmiş damarlardaki kan akımını ve bu akımın şeklini

belirleyen doppler ultrasonun yaygın kullanıma girmesi

özellikle adneksiyel kitlelerin değerlendirilmesinde yeni

ufuklar açmıştır.







Adneksiyel kitlelerin değerlendirilmesinde kullanılan tanı

yöntemleri arasında ilk ve en önemli yeri ultrason alır.

Ultrason ile kitlenin şekli, boyutları, lokalizasyonu, solid ya

da kistik oluşu, septa içerip içermediği saptanabilir. Septa

görülmesi habaset lehinedir. Doppler ultrasonografide kitlenin

damarlanma durumu ve bu damarlardaki kan akımına karşı olan

direncin hesaplanması habis olup olmadığı konusunda değerli

fikirler verir.







Tomografi (BT) ve Manyetik Rezonans (MR)



Bu yöntemler özellikle çok büyük kitlelerde ya da habaset

düşünülen vakalarda ultrasondan daha detaylı bilgi

verebilirler. Özellikle kanser düşünülüyor ise lanf nodu

büyümeleri ya da hastalığın yayılım derecesi ve

evrelendirilmesinde yardımcı olurlar. Over kistlerinin

tanısında rutin uygulamaları yoktur.







Kan Tetkikleri



Bazı over tümörleri salgıladıkları hormonlar ya da bazı

benzer maddeler ile kendilerin belli edebilirler. Bunlardan en

sık kullanılan tümör belirteçi Ca-125 adı verilendir. Bu

madde özellikle seröz kistadenokarsinom türü kanserde artış

gösterir. Kanda Ca-125 artışı habaset lehine olmakla birlikte

endometriozis, enfeksiyon hatta sigara içimi gibi durumlarda da

görülebileceğinden çok güvenilir değildir. Kitlenin hormon

salgılayıp salgılamadığını anlamak için kanda hormon

düzeylerine bakılabilir.



Kullanılan diğer tümör belirteçleri ise Ca-19-9, bhCG,

a-fetoprotein, CEA gibi maddelerdir. Ancak bunların hiçbirinin

güvenilirliği yeterli düzeyde değildir. Bu testler sadece

fikir vermesi açısından önemlidir.







Adneksiyel kitlelerin overden kaynaklandığı yukarıdaki

yöntemlerden biri ya da bir kaçı kullanılarak

anlaşıldıktan sonra en önemli konu habis olup olmadığına

ve/veya ameliyat gerekip gerekmediğine karar vermektir.







Eğer





Kitle6 santimetreden büyükse

Kitle 6 santimden küçük ancak solid yapıda ise

1-2 adet dönemi geçtikten sonra hala küçülmemiş ise



Takiplerde büyüyor ise

Menopoz sonrası bir kadında ise

Karın boşluğunda sıvı toplanması varsa

Kist içerisinde septalar varsa





genelde bu vakalarda operasyon gerekli olmaktadır.



Bu kriterlerin olmadığı durumlarda ise hasta belirli bir

süre takip edilir. Bu süre zarfında doğum kontrol hapı

verilmesi kistin küçülmesine yardımcı olabilir.





























































10 Şubat 2008



Saat: 14:20







UYARI



Çin

Malı ürünlere dikkat !

















































































































































Unutmayın!





Çalışan

anne adayları: Doğum

öncesi iznine ayrılmak için yapmanız gereken

işlemleri unutmayın













































Kaynak: Dr. Mumcu