Horlamanin önemi
 

Horlamanin önemi



Horlamanin önemi



Horlama aslinda bir belirtidir. Bunun sonrasinda gelisebilen asil hastalik tikayici uyku apne sendromudur.

Apne solunumun 10 saniye durmasidir. Apnenin degisik tipleri bulunmaktadir, ancak en sik görülen tipi, tikayici uyku apnesidir. Hipopnö ise, solunumun %50 azalmasidir. Apne indeksi uykunun 1 saatlik dönemindeki apne sayisidir. Bu degerin 5'in altinda olmasi normal kabül edilir. Apne indeksi saatde 5'in üzerinde oldugu zaman tikayici uyku apnesi teshisi koyulur.

Solunum sikintisi indeksi 1 saatdeki apne ve hipopne sayisidir.Bu sayinin 20'den fazla olmasi hafif dereceli tikayici uyku apne sendromu, 20 - 40 arasinda ise ise orta dereceli tikayici uyku apne sendromu, 40 dan fazla olmasi ise ciddi dereceli tikayici uyku apne sendromu anlamina gelir.

Bu sendromu açiklarken önce uykuyu anlamak gerekmektedir. Uyku, biolojik saat tarafindan merkezi olarak düzenlenen siklüslerden olusur. Uykunun içerisinde hizli göz hareketleri ile kendini belli eden, her 90 dakikada bir tekrarlayan bir dönem bulunmaktadir ve bu dönemde beyin aktivitesi sanki uyanik iken oldugu gibi yüksektir. Ancak adele gerginliginde bir felç olusur ve buna bagli olarak üst solunum yollarindaki bölgelerde daralma meydana gelir. Iste tikayici apneler bu dönemde ciddi olur ve hatta sadece bu dönemde bile sinirli kalabilirler. Bu dönem uykuya daldiktan sonra ilk defa 90 dakika sonra görülür.

TESHIS:

Polisomnografi, objektiv bir testdir. Hasta uyku labaratuarinda 1 gece bekletilir. Teshis koyulmasi, hastaligin ciddiyet derecesinin belirlenmesi ve tedavi yöntemi tayini için önemlidir. Uyku esnasindaki solunum eforu, apne sayisi, kalp eforu , hava akimi, göz hareketleri, oksijen doygunlugu teshis edilir.Bu test nörologlar tarafindan uygulanir.

Uyku latensi testi: uykuya dalma süresidir.Bu süre 5 dakikadan kisa olur ise, ciddi uykusuzluk söz konusudur ve tikayici uyku apnesi lehinedir.

Bu konu ile ilgili pratik bir skala belirlenmistir. Bunun adi Epworth uyku skalasidir. Yazida gösterilen tabloyu hastalar kendilerine uygulayarak, skorlarina göre uyku apnesini teshis edebilirler.

Obes (ideal vücut agirliginin %120 nin üzerinde olmasi) insanlarda tikaci uyku apne sendromunun bulunmasi kaçinilmazdir. Unutulmamasi gereken önemli konu ise apne indeksinin 20 den fazla olmasinin kisilerde kalp ve damar bozukluklarina bagli olarak hayati tehlike olusturabilmesidir. Bu hastalik daha çok erkeklerde görülür, anacak menapoz sonrasi kadinlarda önemli bir artis olmaktadir.Tikayici uyku apnesini, kesinlikle uyuyamama veya uykuya dalamama gibi uyku bozukluklari ile karistirmamak gerekmektedir.

APNE'NIN TEDAVISI

Kilo verme ve spor yapma önemlidir. Alkol veya sakinlestici ilaçlar alinmamalidir. Sigara uyku esnasinda solunum kontrolünü bozar ve üst solunum yollarinda ödem yapar. Alkol ve sedatif ilaçlar adele gerginligini azaltirlar. Böylece tümü üst solunum yollarinda darlik olusmasina yardimci olurlar. Ancak sedatif olmayan bazi antidepresan ilaçlar, uyku esnasinda adele gerginligini arttirarak, tikayici uyku apnesini azaltirlar.

CPAP (devamli positif basinçli hava veren alet) burundan belli siddetde hava basinçi vererek üst solunum yollarinin uyku esnasinda daralmasini önler. çeneyi öne, dolayisi ile dili öne kaydiran agiz protezleri kullanilabilir.

Cerrahi olarak önce burun önemlidir. Burunda deviasyon gibi burundan havanin rahat geçmesini engelleyen mekanik bir bozukluk var ise veya diger problemler, mutlaka tedavi edilmelidir. Sadece buruna yapilan bir cerrahi girisim ile hafif dereceli horlama ve apne tamamen kesilebilir. Arasira büyüklerde de geniz eti lenf dokusunda büyüme görülebilir, bu doku cerrahi olarak çikartilabilir.

Iri bademciklerin alinmasi, küçük dilin uvulopalatoplasti denilen operasyon teknigi ile küçültülmesi veya yumusak damak bölgesinin uvulopalatofarengoplasti dedigimiz teknik ile küçültülmesi apnenin çesitli derecelerine göre sik uyguladigimiz cerrahilerdir. Ancak burada hastaligin tipine ve darligin oldugu bölgeye göre, uygun operasayon tipinin seçilmesi önemlidir. Dil kökü, dili çene kemigne kaydirma veya girtlagi asagiya çekme gibi diger cerrahi çesitlerde bulunmaktadir.

Sonuçta, horlama sadece basit bir sikayet degildir, önemli olan ve asil saglik açisindan uzun vadede ciddi problemler çikaran apnenin ilk belirtisi olmasidir ve kesinlikle apnenin azaltilmasi gerekmektedir.



EPWORTH UYKU SKALASI



Aktivite

Uyuklama dozu

Otururken ve okurken

-

TV seyrederken

-

Tiyatro, konferans yerlerinde

-

1 saatlik yolculukta yolcu olarak

-

ögleden sonra dinlenmelerinde

-

Oturarak konusurken

-

Alkolsüz ögle yemeginden sonra sakin otururken

-

Trafikte araba dururken

-

Toplam puan

-





0: yok, 1: çok ender, 2: ara sira, 3: çok sik



Toplam deger;

0 ila 7 arasinda ise solunum sikintisi indeksi 0 dir.

7 ila 13 arasinda ise solunum sikintisi indeksi 12'dir ve hafif derecede tikayici uyku apnesi anlamindadir.

13 ila 17 arasinda ise solunum sikintisi indeksi 34'dür ve orta derecede tikayici uyku apnesi anlamindadir.

17 ila 21 arasinda ise solunum sikintisi indeksi 56'dir ve ciddi dereceli tikayici uyku apnesi anlamindadir.



Tikayici uyku apnesinde üst solunum yollarinda darlasan bölgeler:



Burun içinde nefes almayi engelleyici faktörler (deviasyon, burun etlerinde sisme veya sinüs kaynakli polipler)



Yumusak damakta uzama, kalinlasma, büyük bademcikler, bademcik plilerinde gevseme veya kalinlasma, büyük ve sarkik küçük dil



Büyük dil, dil kökü lenf dokusunun belirgin olmasi, daralan girtlak girisi yapisi



Girtlak arkasi bölgesinin dar olmasi



APNE'NIN BELIRTILERI:



Devamli yüksek sesli horlama ve horlama siddetinin gittikçe artmasi,

Uykuda bogulma, çirpinma ve anlik nefes durmalari sonucu siçrayarak uyanma,

Kalitesiz uyku sonucu gün boyunca devamli yorgunluk , konsantrasyon bozuklugu,

Yorgunluga bagli kisilik degisikleri,

Araba kullanmak gibi dikkat gerektiren günlük aktivitelerde performans düsüklügü,

Sabah basagrilari,

Seks hayatinda azalma,

Kilo almada artis,

Horlamada kötülesme,

Mide asidinin artmasi,

Tansiyonda artma,

Kalp damar problemlerinin baslamasi.



[b]