Tükrük bezi hastaliklari
 

Tükrük bezi hastaliklari



Tükürük Bezleri



Ne Normal, Ne Anormaldir?

Tükürük Bezleri Nerelerde Bulunur?

Bezler agiz ve bogaz çevresinde yerlesmislerdir. Baslica tükürük bezleri parotis (kulak önünde), submandibüler (çene altinda) ve sublingual (dil altinda) bezlerdir.

Hepsi de agiz içerisine tükürük salgilarlar. Parotis bezi üst azi dislerin yanindan, submandibüler bez dilin altinda ön taraftan ve sublingual bez agiz tabaninda birçok ufak noktadan tükürük salgilar.

Bu bezlerle birlikte, dudaklar, yanaklarin iç kismi ve agiz ile bogazin bütün yüzeylerinde yüzlerce ufak tükürük bezi bulunur. Tükürük bezleri, agizinizi islak tutan, sindirimi baslatan ve disleri çürükten koruyan tükürügü salgilarlar.

Anormal Bezlere Ne Yol Açar?

Klinik olarak rahatsizlik olusturan tükürük bezi anormallikleri su sekilde gruplandirilabilir:

1-Tikaniklik

Tikaniklik, çogunlukla tas olusmasina bagli olarak parotis ve submandibüler bezlerde görülür. Sikayetler tipik olarak yemek yerken görülür. Yemek yerken tükürük olusmasi hizlanir fakat tikanikliktan dolayi akamaz ve bazen iltihabin da eslik ettigi siddetli agri ve sislige yol açar.

2-Sislik, ödem

Sayet taslar tam olarak tikaniklik meydana getirmemislerse yemek yerken bezler siser ve bir süre sonra yavas yavas inerler, ta ki bir sonraki yemege kadar. Biriken tükürük içerisinde mikroplar daha kolay ürerler ve daha siddetli agri ve sislik olustururlar. Sayet yeterli sürede tedavi edilmezlerse apse olusturabilirler.

Bazi kisilerde tükürük bezlerinin ana kanallari anormal olabilir. Bu kanallar darliklar yaratarak tükürük akimini azaltarak iltihap ve tikaniklik sikayetlerinin olusmasina yol açabilirler.

3-Iltihap

En sik görülen tükürük bezi iltihabi parotis bezini etkileyen kabakulaktir. En sik çocuklarda görülmesine ragmen yetiskinlerde de görülebilir. Mamafih bir yetiskinde parotis bezi bölgesinde bir sislik olursa bunun tikanikliktan veya tümörden olma sansi daha fazladir.

Kanal darligindan ve tükürük akiminin azalmasindan kaynaklanan iltihaptan daha önce bahsedilmisti.

Komsu lenf bezlerinin iltihabindan dolayi tükürük bezlerinde de ikincil iltihap olabilir. Bu lenf bezleri bogazin üst kisminda bogaz agrisi sonrasi görülen hassas lenf bezleridir. Bu lenf bezlerinin bir kismi gerçekte parotis bezinin üzerinde, içerisinde ve altinda veya submandibüler bezin yaninda bulunurlar. Lenf bezleri iltihaplandigi zaman kizariklik ve agrili sislik olustururlar. Lenf bezleri tümör ve ödem dolayisi ile de büyürler.

4-Tümörler

Tükürük bezlerinin birincil tümörleri baslangiçta çogunlukla agrisiz sisme ile kendilerini gösterirler. Tümörler nadiren birden fazla bezde bulunurlar ve kulak önü, agiz içi, damak, agiz tabani, yanaklar ve dudaklar üzerinde bulunabilirler. Bu sislikler kulak, burun, bogaz ve bas-boyun cerrahlari tarafindan degerlendirilmelidirler.

Büyük tükürük bezlerinin habis tümörleri hizli büyürler, agrili olurlar ve o taraf yüz hareketlerini engelleyebilirler. Bu sikayetler hemen arastirilmalidirlar.

Tükürük bezleri bazi özel hastaliklarda da siserler. Hastalarda genellikle göz ve agiz kurulugu görülür. Buna eklem romatizmasi eslik edebilir. Seker hastaligi özellikle parotis bezinde sislige yol açabilir. Genellikle iki tarafli parotis bezi sisligi alkoliklerde de görülür.

Doktorunuz Nasil Teshis Koyar?

Tükürük bezleri hastaliklarinin teshisi dikkatli bir hikaye, fizik muayene ve laboratuar testleri ile konur. Büyük tükürük bezlerinde bir tas tikanikligindan süphe edilirse bezin açildigi agiz uyusturularak kanali genisletilip tasin çikip çikmadigina bakmak gerekebilir. Bu tür bir islemden önce röntgen filmi ile kireçlenmis tasin nerede oldugu tespit edilebilir.

Sayet tükürük bezinde bir kitle tespit edilmisse, bilgisayarli tomografi ile buranin röntgeninin çekilmesi yararli olur. Bu tomografi ile kitlenin gerçekten tükürük bezinden mi yoksa komsu bir lenf bezinden mi kaynaklandigi bulunur.

Birçok vak'ada muayene odasinda yapilabilen ince igne aspirasyon biyopsisi yardimci olur. Bu testin dogrulugu % 80 ile 90 arasindadir. Kitleden cilt kesisi ile bir parça alarak incelenmesi, muayene odasinda tavsiye edilmez. Parotis bezi ile birlikte seyreden yüz sinirinin hasar görme ihtimalindan dolayi açik biyopsi operasyon odasinda yapilmalidir.

Tükürük Bezi Hastaliklarinin Tedavisi

Baslica iki bölüme ayrilir: Ilaçla ve operasyonla. Tedavi seklinin seçimi problemin ne olduguna baglidir. Sayet problem bütün vücut ile ilgili bir hastaliktan kaynaklaniyorsa bunu tedavi etmek lazimdir. Bu diger branstaki hekimlerle konsültasyonu gerektirebilir. Sayet hastalik tikaniklik ve iltihap ile ilgili ise antibiyotikler kullanilir. Bazen kanallara müdahale gerekir.

Sayet tükürük bezinin içerisinde bir kitle olusmussa bunun çikartilmasi gerekebilir. Parotis bezi içerisindeki kitlelerin çogu selimdir. Operasyon gerekince bu bezin içerisinden geçen yüz sinirine çok dikkat edilmesi gerekir. Parotis bezi içerisinde habis tümör varsa, yüz sinirinin büyük kismina zarar verilmeden kitle çikartilabilir. Operasyon sonrasi siklikla radyasyon ctedavisi önerilir. Bu tedavi operasyondan tipik olarak dört ile alti hafta sonra baslanir bu sürede dokularin iyilesmesi beklenir.

Agiz ve bogazdaki küçük tükürük bezleri için de ayni prensipler geçerlidir. Selim hastaliklar en iyi tek olarak basina operasyon ile tedavi edilirler, habis tümörler ise hem operasyon hem de radyasyon tedavisine ihtiyaç gösterirler. Sayet kitle tükürük bezinin konsulugundaki bir lenf bezi kanseri ise o zaman tedavi sekli elbetti ki degisir. Bu tür bir tedavi yöntemi yine en etkin olarak kulak, burun, bogaz ve bas-boyun cerrahi tarafindan yönetilebilir.

özet olarak, tükürük bezi hastaliklarinin birçok sebebi vardir. Bu hastaliklar hem ilaçla hem de cerrahi olarak tedavi edilirler. Bu tür tedaviler bu alanda deneyimli kulak, burun, bogaz ve bas-boyun cerrahi tarafindan gerçeklestirilir.



[b]