Türkler'den bir ilk
 

Sabancı Üniversitesiaraştırmacıları, dünyada ilk kez bitki genlerini

insan bağışıklık sistemindeki hücreler olan "T" lenfositlerle bir araya

getirdiler.Araştırmacılar, insanlardaki "T" lenfosit hücrelerine

aktardıkları bazı bitki genlerinin bu hücrelerin çalışmalarını

etkilediğini gösteren bulgular ortaya koydular.



Araştırma

sonuçlarının, bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi için yürütülen ilaç

üretim araştırmalarına ışık tutacağı belirtiliyor.



Sabancı

Üniversitesi Mühendislik Ve Doğa Bilimleri Fakültesi öğretim üyesi Doç.

Dr. Batu Erman, Avrupa Birliği FP6 Marie Curie Programı çerçevesinde

International Reintegration GrantProjesi ile ilgili araştırmalarını

yürüttüğü ABD'den Türkiye'ye döndüğünü ve moleküler biyoloji alanındaki

çalışmalarına başladığını bildirdi.



Erman, projenin amacının,

insan bağışıklık sistemindeki önemli hücreler olan "T" lenfositlerin

sinyallerini anlamak vesinyallerini değiştirmek için bitkilerden

proteinler bulmak olduğunu belirtti. Özellikle insan bağışıklık

sistemini etkileyecek ilaçlar yapılması için temel araştırmaları

yürüttüklerini kaydeden Erman, şunları kaydetti: "İnsan vücudunda

kalbin üzerinde bulunan timus organında gelişen 'T'lenfositler üzerine

çalışıyoruz.



Bu lenfosit hücreleri, bağışıklıksistemimizde

önemli rol oynuyor. Virüs ya da bakteri tarafından enfekteolunduğunda

'T' lenfositler savaşa başlıyorlar. Çalışmamızda hücre kültüründe

büyüttüğümüz 'T' lenfositler kullanıyoruz. Bunlar heminsanlardan elde

edilen ve kanser taşıyan 'T' lenfositler, hem defarelerden alınan hücre

hatları."Projelerinde "T" lenfositlerinin içine bitkilerden elde

ettikleri genleri koyduklarını ve bu bitki genlerinin "T"

lenfositlerinasıl değiştirdiğini araştırdıklarını anlatan Erman, şöyle

konuştu: "(T) lenfositleri insanlarda bulunuyor ve bitkilerden gelen

genleri bunların içine aktarıyoruz ve bu lenfositlerin bakteri ve

virüslere olanyanıtlarını araştırıyoruz.



Bu yanıtı olumlu

yapabiliyorsak hastalığakarşı insanların daha yüksek bir bağışıklık

kazanmasını sağlayabiliriz.Yanıtı azaltabilirsek de önemli bir bilgi

üretmiş olacağız. Çünkü bazı durumlarda 'T' lenfositler bağışıklık

sistemi ile ilintili hastalıklarda gerekmediği şekilde aktive oluyorlar

ve hücrenin kendi kendini yıpratmasına ya da aşırı çoğalmasına neden

oluyorlar. Örneğin, kanser gibi rahatsızlıklarda lenfositler, neden

tümöre dönüşüyorlar? Bunuaraştırıyoruz.



BİTKİLERDEN GEN AKTARIMI



Bitkilerden

alınan genlerin insan hücrelerinde ifade edilmesi yönündekibu tarz bir

çalışmanın kendi bilgisi dahilinde daha önce denenmediğini belirten

Erman, "Böyle bir çalışmayı yapmak mümkün ama bunu yapan olmamış. Bunu

daha önce çalışan olmamış. Yaptığımız çalışmadaki yenilik burada" diye

konuştu.



İnsan genomunda 25 bin gen bulunduğunu, bitkilerdeki

genlerin ise insangenlerinden çok farklı yapıları bulunduğunu dile

getiren Erman, şöyle devam etti:"Biz bitkilerdeki genleri bitki

hücrelerinden çıkarıp insan ya da farelerdeki 'T' lenfosit hücrelerinin

içine aktarıyoruz. Yani insan hücresinde 25 bin gen varsa bitkiden

gelen genleri de insan genlerine katıyoruz ve böylece insana bir gen

daha ekleniyor ve 25 bin 1tane gen oluyor. Bitkilerden gelen gen insan

hücresinin içinde proteine dönüştürülüyor ve protein de insan

hücresinin işlemesini değiştiriyor mu değiştirmiyor mu, ağırlıklı

olarak bu konu üzerinde araştırmalarımızı sürdürüyoruz. Bunun gibi

100'e yakın bitki genini insan hücrelerinin içine aktardık. İnsan

lenfositleri virüslerle karşılaştıklarında NF-KB isimli bir proteini

aktive ediyorlar. Bu protein bağışıklık sisteminin işlemesi için çok

önemli.



"ABD ve AB'de pek çok şirketin bu proteinin

aktivasyonunu iyileştirecek çalışmalar yürüttüğünü aktaran Erman, "Bu

şirketler hücrelerin içine genelde kimyasallar koyuyorlar. Kimyasallar

hücrenin aktivasyonunu birşekilde etkiliyor. Biz de kimyasallar yerine

bitkilerden elde ettiğimiz genleri koyuyoruz" dedi.Çalışmalarında bazı

bitki genlerinin bu proteini daha kolay aktiveettiği ile ilgili

bulgular elde ettiklerini dile getiren Erman,"Bu hücreler, insan

bağışıklık sisteminin daha kolay yanıt vermesini sağlayabiliyor. Bir

kısım bitki hücrelerinin ise bu aktivasyonu yapmadığını, elimine

ettiğini ortaya koyduk. Yani bitki proteinleri insan hücresini bir

şekilde etkiliyor. Bu konudaki Avrupa Birliği destekli bir projemiz

sonuçlandı ama sonuçlarını henüz yayımlamadık" diye konuştu.



İLAÇLAR GELİŞTİRİLEBİLİR



Çalışmanın

sonuçlarında bazı ilginç bitki genlerini bulduklarını ve bunların insan

vücudunda ifade edildiklerinde bağışıklık sisteminin çalışmasını

etkilediklerini ortaya çıkardıklarını ifade eden Erman,"İleride bunları

kullanarak insan bağışıklık sistemini geliştirecek ilaçlar

geliştirilebilir ve bulduğumuz sonuçlar bu çalışmalara ışık tutabilir

diye düşünüyoruz. Bazı hastalıklara karşı da kısa sürede iyileşme

sağlanacağını öngörüyoruz" dedi.



Bitki olarak hardal otu

cinsinden bir bitki olan "Arabidopsis" isimli bitkinin genlerini

kullandıklarını söyleyen Erman, şöyle devam etti:"Bu bitkinin tek tek

bütün genlerini biliyoruz. Buradaki amaç,bu genler insan hücrelerine

sokulduğunda insan hücrelerinin fonksiyonlarını değiştirecek mi

değiştirmeyecek mi diye tek tek bakmaktır. Bulmak istediğimiz şey,

mesela hastalık zamanında 'T'lenfosit bir sinyal yollar ama o sırada

içine koyduğumuz genden dolayı sinyal doğru işlemezse belki bağışıklık

sistemi yanıtı az olacaktır.



O zaman bu bitkiden gelen genden

çıkan bitki proteini demek ki insan proteinleri ile bir şekilde

etkileşiyor, bir yere bağlanıyor ya da birşeyi inhibe ediyor. Amacımız,

bu tip genleri bulup, bunlardan biyoteknolojik metotlar ile proteinler

yapıp, bunları saflaştırıp ilaçolarak kullanmak. "Sabancı Üniversitesi

Öğretim Üyesi Doç. Dr. Batu Erman'ın moleküler biyoloji alanında

yürüttüğü bu çalışmalar, en iyi araştırmacıları Avrupa araştırma

alanına kazandırmak amacıyla verilen "MarieCurie Mükemmeliyet Ödülü"ne

değer bulundu.



realage