Güneş yağı neden deri kanserini önlemiyor?
 

Güneş yağı neden deri kanserini önlemiyor?





09





Güneş yağı neden deri kanserini önlemiyor?



2Güneş yağı neden deri kanserini önlemiyor? Artık yaz geldi. çok sayıda insan denize ya da tatlı suya girerek serinliyor, güneşe yatarak bronzlaşıyor. Biliyorsunuz ozon tabakası delindi... Güneşin delici ışıkları eskisine oranla daha fazla derimizin içine giriyor... Dünyada en çok görülen kanser olan deri kanseri sıklığı güneş yağlarındaki koruyucu faktör sayısı fazlalaştıkça ironik bir şekilde artıyor!Eğer güneş yağını sürdüm artık bütün gün güneş altında kalabilirim, deri kanseri olmam diyorsanız çok yanılırsınız. çünkü son araştırmalar güneş yağlarının en kötü deri kanseri olan habis melanomu (diğerleri sedef hücreli karsinom ve bazal hücreli karsinom) önlemediğini gösteriyor (1). Bu yazıda editörümüz Prof. Dr. Ahmet Aydın bu konudaki görüşleri ile önemli bir tartışmayı başlatmak istiyor.

Güneş yağları kanser olasılığını artırabilir mi? Kamuoyu yıllardan beri güneş yağlarının deri kanserini önlediğini sanıyor. Doğru güneş yağları güneş yanığını önler, fakat birçoğu deri kanserlerini önlemeyebilir. çünkü birçok güneş yağı deri kanserine neden olan Ultra Viyole Ayı (UVA) önlemez. Fakat D vitamini sentezi yapan UVByi önler. Daha uzun dalga boylu olan UVA derinin derinliklerine kadar girer; UVB ise derinin yüzeyinde kalır. UVA ışınları deride serseri mayın gibi dolaşan serbest kökleri (radikalleri) artırır. Serbest radikaller muhtemelen DNA hasarı yaparak deri kanserine neden olur. Bu radikaller yaşlanmayı ve deri buruşmasını da hızlandırırlar (3,4). UVBnin kanserojen etkisi ise zayıftır. Deri kanserleri bütün kanserlerin yaklaşık %50sini oluşturur. 50 yaşından sonra özellikle erkeklerde çok artar (5). Açık ten rengi olup çabuk bronzlaşmayanlarda tehlike daha büyüktür. Güneş yağlarının içinde bulunan maddeler kanser yapabilir mi? Tablo 1. Güneş yağlarında bulunan başlıca maddelerPara Amino benzoik asit (PABA)

Avobenzon

Sinoksat

Dioksibenzon

Homosalat

Mentil antranilat

Oktosirilene

Oktometoksiinnamat

Oktil salisilat

Okksibenzon

Padimat O

Fenilbenzimidazol

Sulisobenzon

Titanium dioksid

Trolamin salisilat

çinko oksit

Bu maddeler genellikle güvenli kabul edilmektedirler. Fakat yapılan son bir çalışmada bu maddelerin deri yüzeyinde kalmadığı, bütün deri tabakalarına geçtiği gösterilmiştir (6). Bu maddelerin bazılarının uzun vadede kanser yapıcı bir etkisinin olup olmadığını söylemek bugün için mümkün değildir (7). Güneş kanserleri önler mi?UVBnin dalga boyundaki ışınlar D vitaminini sentezler. Fakat güneş yağları D vitamini sentezi yapan UVBnin deriye girişini azaltır. Böylece D vitamini yetersizliğine yol açar. Serum 25(OH)D vitamini düzeyleri düşük olan kişilerde ya da güneş ışığından fakir coğrafik bölgelerde daha çok kanser görülmektedir (8-17). Tablo 1. D vitamini eksikliğinin neden olduğu kanserlerGöğüsKolonEndometriumYemek borusuYumurtalıkHodgkin lenfomaHodgkin-dışı lenfomaMesaneMide Safra kesesiPankreasProstatRektumBöbrek TestisVulvaD vitamini kansere karşı etkilerini aşırı hücre üremesini önleyerek, hücresel olgunlaşmayı düzenleyerek, doğal hücre ölümünün (apopitozis) zamanından sonra olmasını engelleyerek ve itihabı azaltarak gösterir (18-21). ülkemizde başta kadınlar olmak üzere ( %80-90lara varan) yaygın bir D vitamini yetersizliğinin olduğunu Beslenme Bülteninin diğer dosyalarında okuyabilirsiniz. Bir çok kanseri önleyen güneş güneş kanser yapmaz mı? Güneş ışığının özellikle kolay bronzlaşmayan kişilerde deri kanseri (bazal, skuamöz, melanom) riskini arttırabileceği düşüncesi doğrudur. örneğin Avusturalyanın tropik bölgelerindeki (kuzey) melanom sıklığı soğuk güney bölgelerine oranla 6 kat daha yüksektir(22). Bu bulgu güneş ışınlarının melanoma neden olduğu düşüncesini güçlendirse de bazı gözlemler bu düşüncenin çok da doğru olmadığını düşündürmektedir(23). Açık havada çalışarak düzenli olarak güneş ışığına maruz kalan erişkin ve ev dışında oyun oynayan çocuklarda melanom gelişme riski kapalı ortamda çalışan ya da oynayanlardan çok daha düşüktür(24, 25). Düzensiz, arada bir fakat yoğun olarak güneş ışığına maruz kalan kişilerde (hele derileri de açık renkte ise) tehlike büyüktür(26). Düzenli düzenli olarak güneş ışığına maruz kalma melanom tehlikesini azaltırken arada bir fakat yoğun olarak güneş ışığına maruz kalma melanom riskini artırmaktadır. Düzenli olarak güneş ışığına maruz kalanlarda melanom tehlikesini azaltan muhtemel faktör, bu kişilerde optimal düzeylere yakın olan D vitamini düzeylerinin bütün kanser türlerine karşı koruyucu olmasıdır. Ayrıca melanomlar daha az güneş gören yerlerde (erkeklerde sırtta, kadınlarda uyluklarda) çok daha fazla görülmektedir (27). Kara derililerde ise melanoma ayak bileklerinde ve nerdeyse hiç güneş görmeyen ayak ayalarında daha fazla rastlanılmaktadır(28). Yaygın düşüncenin aksine melanomların ancak %10-15 kadarı güneş ışınlarına bağlı olarak gelişmektedir (29). Melanom riskini artıran diğer faktörler obezite, egzersiz azlığı (30) ve diyetin niteliğidir (31, 32). Diyette doğru oranda w-6/w-3 yağları tüketimi melanomdan koruyucudur. Epidemiyolojik ve deneysel çalışmalar diyetsel omega-3 yağ asitlerinin habis melanomu baskıladığını, omega-6ların ise tümörü uyardığını göstermektedir(33-44). w-3 yağlarının eksikliğinin sadece melanomu değil hemen hemen bütün kanserde riski artırmaktadır. Niçin birçok basın organında aşırı bir şekilde güneş yağı kullanılması öneriliyor?Tamamen duygusal! Anti-güneş lobisi yüz milyarlarca dolar para kazanıyor. Güneş taraftarları ise para değil düşman kazanıyor. çünkü anti-güneş rant yapıyor, güneş ise bedava ! Peki güneş yağı tüketiminde o kadar atış olmasına rağmen, deri kanseri oranında bir azalma oluyor mu? Ne gezer! Tam tersine müthiş bir artış var. Ayrıca halk güneşten uzaklaştıkça D vitamini yetersizliği de artmakta ve bu durum depresyon, kemik hastalıkları, romatizmal hastalıklar, mültipl skleroz ve kanser (deri kanseri dahil!) gibi çeşitli müzmin hastalıklara neden olmaktadır.





09