Hücre Zarı
 

Hücre zarını, hücrenin iç yapılarım içinde yaşadığı ortamdan ayıran çok ince bir kabuk olarak düşünebiliriz. Hücre zöi 75-100 A° (angstrom)kalmlığında olup lipoprote-in yapısındadır. Bu ince zar kendi içinde üç ayrı tabakadan oluşmuştur. En dış tabaka protein, orta tabaka iki kat lipid, en içteki de yine protein yapısındadır. Bu üç katlı yapıya “Hücre zarıâ€� denir.Hücre zarında yaklaşık 10 A° (angstron) çapında delikler bulunur. Çapı 10 A°dan küçük olan bazı maddeler bu deliklerden geçip hücre içine girebilirler. Hücre, dış ortamda olan ilişkilerini yalnız hücre zarının denetimi altında ve onun aracılığıyla sürdürür.Bazı hücrelerde zar, dışa doğru eldiven parmağı biçiminde ve 5 mikron boyunda mikrovillus denilen uzantılar gönderir. Böylece bu hücrelerin görev yapan hücre zarı yüzeyi büyütülmüş olur. Örneğin bağırsağın iç yüzünü örten ve sindirilmiş besin maddelerini emen bağırsak epitel hücresi, yüzeyindeki mikrovülüsler nedeniyle emilim yüzeyini büyütmüş, böylece emebileceği besin miktarını arttırmıştır.Bazı hücreler zardan dışa doğru yaklaşık 10 mikron boyunda kinosilyum adı verilen uzantılar gönderirler. Bu uzantılar ileri ve geriye doğru birtakım uyumlu hareketler yaparlar. Silyaların bu hareketleri açık denizlerdeki kaba dalgalara benzer. Silyalar üzerine düşen herhangi bir yapı, tıpkı dalgaların tepesinde taşman bir //tahta parçası gibi ileriye doğru yer değiştirir. Bu tip hücrelere örnek olarak nefes borusunun iç yüzeyini örten silyalı epitel hücrelerini gösterebiliriz. Bu hücreler, solunan havadaki tozları yakalayıp hücre silyalarının oluşturduğu dalgalar üzerinde nefes borusunun dışına taşırlar. Her ne kadar hücreler arasında 100-200 A°hık bir aralık bulunursa da, yan yana duran hücreler bir ya da birkaç noktada birbirlerine yaklaşıp bazı özel bağlantılarla birbirlerine tutunurlar. Böylelikle oluşturdukları dokuyu sağlamlaştırırlar ya da örttükleri yüzeyin gediksiz olmasını sağlarlar. Hücre zarının çevrelediği hücre bölümüne PRO-TOPLAZMA adı verilir. Bu yapı ise iki bölümden oluşur: SİTOPLAZMA ve ÇEKİRDEK. Sitoplazmanın kimyasal yapısı incelenirse büyük bir bölümünün su ve geri kalan bölümünün de katı maddelerden oluştuğu görülür. Katı maddeler organik ve inorganik yapı elemanları olarak iki gruba ayrılabilir. Organik maddeler, karbonhidrat, protein, aminoasitler ve lipidlerdir. İnorganik maddeler ise metal tuzları ve element bileşikleridir.Sitoplazmada bazı elemanlar farklılaşma göstererek özel biçimler ve görevler almışlardır.



Kaynak: Hücre Zarı