Sater, Bohenkraut, Satureja hortensis
 

Sater, Bohenkraut, Satureja hortensis

Zater

Geyikotu

Çibriska

Familyası: Ballıbabagillerden, Lippenblütengewaechse, Lamiaceae

Drugları: Saterotu: Saturejae herba

Sateryağı: Saturejae aetheroleum

Saterin kökleri hariç tamamı çay, baharat ve eterik yağ (yağ, esans) eldeetmek için kulanılır.

Giriş: Saterin 25 türü mevcuttur ve bizi en çok ilgilendiren Yaz (biryıllık) sateri: s. hortensis ve Kış (çokyıllık veya dağ ) sateri: s. montana türevleridir. Bunlardan Yaz sateri biryıllık ve Kış sateri ise çokyıllık olup bazı farklılıkları vardır.

Bu iki türün haricinde Türkiyede yetişen Trabzon kekiği olarakda bilinen s. spicigera, Eğe sateri: s. thymbra, ve Yabani sater: s. cuneifolia'yı sayabiliriz. Türkiyenin birçok yöresinde sater ve kekik karıştırılmamaktadı ve bazen kekik diye sater türleri satılmaktadır. Vatanı doğu Akdeniz ve güney Karadeniz havzası olan sater buradan dünyanın diğer ülkelerine yayılmıştır.

Botanik: Yaz Sateri 20-40 cm boyunda çatallaşan gövdesi yeşil veya kırmızımsı yeşil renkte üzeri çok narin tüylerle örtülü ve çok küçük gözeneklere sahiptir. Yaprakları karşılıklı, mızrak şeklinde, kenarları bütün uclara doğru sivrice, yeşil renkli ve kenarları hafif kalkcadır.

Çiçekleri iki dudaklı, üst dudak iki loplu migfer gibi, alt dudak üç loplu, geri kısmı çan şeklinde, ortasından 4-6 adet dölenme tozluğu çıkar ve çiçekler yaprakların sap dibinden çıkar.

Yetiştirilmesi: Mart'ta sera, yastık veya camlıklara tohumları ekilir ve fideleri Nisanda bahçe ve tarlalara ekilir. İklim olarak Türkiyenin hemen her bölgesinde yetiştirilebilir.

Hasat zamanı: Sater Hazirandan- Eylüle kadar toplanarak gölgelikte kurutulur ve özel kaplarda muhafaza edilir.

Birleşiminde:…

Tesirşekli:…

Kulanılması: a-) Üniversite kliniklerinde tedavi denemeleri ve araştırmalar yapılmamıştır. Bu nedenle bugünkü bilgilere göre 2. sınıf bir şifalı bitkidir. Sater yerine daha etkili olan başka bitkiler kulanılmalıdır. Örneğin sindirim rahatszlıklarına karşı Harpa-, Çörek-, Centiyan-, Çörek-, Papaya preparatları veya Gökçek İksiri daha etkildir.

b-) Aroma tedavisinde: Sater esansı (eter yağı ) bağırsak enfeksiyonu, bağırsak kurtları ve solucanları, bronşit, astım, kulak çınlaması, halsizlik ve erkeklerdeki ikdidarsızlğa karşı kulanılır.

c-) Halkarasında sindirim rahatsızlıklarından : şişkinlik, ishal ve krampları önleyici, mide ve bağırsakları kuvvetlendirici özeliklerinin yanında cinsel gücü artırıcı, bronşit ve öksürüğü önleyici olduğu iddia edilmektedir.

Çay: İki tatlı kaşığı saterotu demliğe konur ve üzerine 300-500 ml kaynarsu ilaveederek 5-10 dakika demlemeye bıraktıktan sonra süzülerek içilir.

Baharat: Özelikle kızartmalar, etli yemekler, patates haşlamaları, fasulyeli yemekler ve çorbalara aroma ve lezzet vermesi için kulanılır.

Aroma tedavide: Saterotu subuharı ile damıtarak eterik yağı (esansı, ucucuyağı ) eldeedilir. Eterikyağ'a kısaca sateryağıda denir. Sateryağından 2-3 damla bir parça ekmeğe veya bir tane kese şekere damlatılarak alınır. Sateryağından 1 ml 10 ml zeytin yağı ile karıştırılır ve bundan 1-2 damla ağrıyan kulağa damlatılırsa kulak ağrısına karşı iyi gelir.

Yantesiri: Bilinen bir yantesiri yoktur, fakat sater yağının sert olması nedeni ile oldukca çok dikkat etmek gerekir.