Mesleki Akciğer Hastalıklarının Klinik Değerlendirilmesi
 

Mesleki Akciğer Hastalıklarının Klinik Değerlendirilmesi[/b]MESLEKLE İLGİLİ SOLUNUM SİSTEMİ HASTALIKLARI

Dr. Arif H. ÇIMRIN

GİRİŞ

Çevremiz, fiziksel (enerji), kimyasal(doğal, sentetik), biyolojik(canlılar) elemanlardan oluşmaktadır. Sağlığı tehtid eden etkenler hava, su gibi değişik ortamları kullanarak insana ulaşırlar ve insan sağlığını kompleks bir süreç içinde etkilerler. Ancak genetik yapı, psikolojik durum gibi bir çok faktör bu etkiyi değiştirebilir. İnsan yaşamının önemli bir bölümünü kapsayan işyerleri, içerdikleri özel ortam nedeni ile sağlığı etkileyen en önemli alanlardan birisidir(Tablo 1).











Tablo 1. İş nedeni ile ortaya çıkan tehlikelerin kaynakları









FİZİKSEL



Non-iyonize radyasyon (mikrodalga, ultraviole ışık)

İyonize radyasyon (x ve gamma ışınları)

(βveαpartikülleri)

Ses ve Titreşim

Isı, Nem

Ergonomik (postür, hareket, yük taşıma)





KİMYASAL



İnorganik (kurşun, arsenik, silika)

Organik (solventler, reçineler, zamklar)







BİOLOJİK



Biyolojik orijin(allerjenler)

Enfeksiyonlar (tüberküloz, brucella, leptospira, vb)

Viruslar (hepatit B)





PSİKOLOJİK



İş organizasyonuna bağlı bozukluklar- hastalıklar



İş nedeni ile ortaya çıkan bozukluklar / hastalıklar meslek hastalığı olarak tanımlanır. Diğer bir ifade ile mesleğin, işçinin sağlığı üzerine etkisidir. Ancak bu etki maruz kalınan mesleki etkenlere ve kişisel faktörlere bağlıdır. Kesin istatistiksel veriler olmasa da Batı avrupada150 milyon işçinin 10 milyonunun her yıl meslek kazası veya hastalığı ile etkilendiği hesaplanmıştır. Mesleki kazalar nedeni ile 180.000 kişinin öldüğü ve endüstrileşmiş ülkelerde yılda her 1000 işçiden birinde yeni meslek hastalığının ortaya çıktığı tahmin edilmektedir. Ancak bazı iş kollarında bu rakamların çok daha yüksek olabileceği unutulmamalıdır

Egzama, dermatit, kanser gibi dermal; tenosinovit gibi kas- iskelet; periferik nöropati, sağırlık, mental rahatsızlık gibi nervöz/psikiyatrik; anemi, lösemi gibi hematolojik; infertilite gibi genitoüriner; hepatit, kanser gibi karaciğer hastalıkları yanında birçok mesleki akciğer hastalıkları da tanımlanmıştır.



MESLEKİ AKCİĞER HASTALIKLARI

PATOGENEZ

Havanın bileşimi

İnhale edilen hava hiçbir zaman tamamen temiz değildir(Tablo 2 ). Genel ortamda mantar sporları, polenler, hayvansal-bitkisel artık damlacıklarını içerir. Çoğu partikül zararsız olmakla birlikte eğer birikim olacak koşullar ortaya çıkarsa lokal hasara yol açabilirler. Korunma solunumsal defans mekanizmalarınca sağlanır. Mesleki etkenler genellikle gaz, buhar, damlacık, partikül ya da lif yapısındadırlar.











Tablo 2: Hava bileşimi ve kirleticiler





KATEGORİ



NORMAL İÇERİK



KONTAMİNANT





GAZLAR



02, CO2, Nadir Gazlar



CO, Nox, N3, SO2





BUHAR



Su



Uçucu maddeler





DAMLACIK



Su



Yağlar ve diğer likidler





DAMLACIK ÇEKİRDEĞİ



Virüs, Bakteri, Oro-Nasal sekresyon



Tuzlar, Amorf kimyasallar,

Protozoa, vb





PARTİKÜLLER



Polen, Spor, Mineral, Hayvansal, bitkisel çıktı



Yoğunlaşma, Yanma ürünleri,

Mesleki toz ve lifler



Solunum sisteminde madde birikimi

Çapı &10m olan partiküller nazofarengial alanı geçebilme yeteneğinde değildirler. Daha küçük partiküller alt solunum yollarına ulaşabilirler. Bunların birikimi değişik mekanizmalarla gerçekleşir; kütlesel hareket nedeni ile hava akımının yön değiştirdiği bifürkasyon alanlarında, partikülün, hava akımına uyamayarak, bifürkasyon alanlarında birikmesi (İmpaction), partiküllerin kendi ağırlıkları nedeni ile çökmesi ( sedimentation), çok küçük partiküllerin brownian hareket sayesinde çökmesi (diffusion). Bu mekanizmalara göre 7-0.5µm lik partiküllerin %25 i alveollerde birikir, <0,5µm partiküller brownian hareket için çok büyük, sedimantasyon için de büyüktürler. Bu nedenle partiküllerin ancak %20 si alveoler düzeyde birikir. Diffusion yolu ile 0.1µm lik partiküllerin %50 si alveollerde birikir.



İçindekiler



Kaynak: toraks.org.tr