Bruselloz
 

Bruselloz



Tanım :



Bruselloz, Brucella cinsi bakterilerle oluşan, tüm dünyada, özellikle Akdeniz ülkeleri ve Türkiyede insan ve hayvanlarda endemik olarak görülen bir zoonozdur. Zoonoz aslında hayvanların hastalığı olup zaman zaman insanlarda da hastalığa neden olan mikroplarla ortaya çıkan hastalıklara verilen genel isimdir.

Etken :



İnsanda en sık bruselloza yol açan tür, Brucella melitensistir. Brusella bakterileri, koyun, keçi, sığır, manda, domuz gibi hayvanların etleri, süt ve süt ürünleri, infekte hayvanın idrar ve gebelik materyalleri ile insanlara bulaşarak hastalık oluşturur. Malta humması, Akdeniz ateşi, Bang hastalığı adlarıyla da bilinir. Tarihçesi eski olmasına rağmen günümüzde bile, ülkemiz gibi tarımsal ekonomisi olan ülkelerde ekonomik kayıplara yol açabilir.





Epidemiyoloji :



Hastalık esas olarak kaynatılmadan ya da pastörize edilmeden tüketilen süt ve süt ürünleri (taze peynir, krema) ile bulaşır. Kaşar ve tulum peyniri ve kaynatılmış sütten mayalanarak hazırlandığı için yoğurt ile bulaşmaz. Salamura peynirler yüksek oranda tuz içerdiklerinden bulaş kaynağı değildir. İnfekte hayvanın iyi pişmemiş eti, özellikle sakatatları (karaciğer, dalak vb.) hastalık için risk oluşturur. Ağız yolu, direkt ciltten temas, solunum yolu, cinsel temas ile ve laboratuvar çalışanlarında kaza sonucu bakteriler insanlara bulaşabilir. Hastalık; hayvanlarla uğraşanlarda infekte hayvanın çıkartılarıyla direkt temas sonucu ciltten, veterinerlerde ve laboratuvar çalışanlarında ise solunum yolu veya deri bütünlüğünün bozulduğu yerlerden direkt temasla bulaşabilir.



Klinik :



Bruselloz hemen her sistemi ve organı tutabildiğinden geniş bir klinik yelpazesi vardır. Belirtilerin başlama süresine göre akut (8 haftadan az), subakut (8-52 hafta) ve kronik (52 haftadan uzun) gidişli klinik şekiller olabilir. Akut brusellozda ateş, terleme, halsizlik, iştahsızlık, myalji ve sırt ağrısı gibi tipik olmayan belirtiler mevcuttur. Subakut olgularda 1-2 haftalık ateş-düzelme periyotları (ondülan ateş), kas-iskelet sistemine ait belirtiler ön plandadır. Kronik olgularda ise subfebril ateş, nöropsikiyatrik şikayetler ve kronik yorgunluk sendromuna benzer belirtiler vardır. Hastalar sıklıkla; titremeyle yükselen ateş, gece terlemesi, halsizlik, başağrısı, bel ağrısı, myalji gibi belirtilerle hastaneye başvururlar. Sıklıkla da bir romatizmal hastalık gibi yakınmaları olduğu için daha çok bu kliniklere başvurular yapılmaktadır. Şikayetler 7-10 gün sonra azalır. Ateşli ve ateşsiz dönemler art arda sürebilir. Brusellozun en sık görülen komplikasyonları kas-iskelet sistemine aittir (sakroileit, spondilit, artrit, paravertebral abseler). Ayrıca mide-barsak sistemine ait (hepatit, kolesistit, peritonit), idrar yolları ve üreme sistemine ait (glomerülonefrit, orşit, epididimit, servisit, salpenjit), merkezi sinir sistemine ait (menenjit, ensefalit, beyin abseleri, epidural abseler, radikolopatiler), kalp-damar sistemine ait (endokardit, myokardit, perikardit) ve kan yapım sistemine ait komplikasyonlar görülebilir.Tanı :



Hastalığın tanısı bakterinin kan kültüründe üretilmesi ile kesin olarak konur. Ancak, bu her zaman mümkün olmayabilir. Bunun yanında hastalığa özgü oluşmuş antikorların serolojik testlerle (Rose-Bengal, Wright testleri) veya ELISA ile ortaya konması daha sık kullanılır.

Tedavi :



Brusellozun antibiyotiklerle tedavisi mümkündür. Dünya Sağlık Örgütünün önerileri doğrultusunda ikili veya üçlü antibiyotik kombinasyonları uygulanır. Doksisiklin, rifampisin, streptomisin sık kullanılan antibiyotiklerdir. Tedavi süresi 6 haftadan az olmamalıdır. Tedavi süresi omurga tutulumu ve endokarditte 3-6 ay, merkezi sinir sistemi tutulumunda ise 6-12 ay şeklinde uzatılabilir. Kalp damar sistemi tutulumunda çoğunlukla cerrahi tedavi gerekir.Korunma :



İnsanlarda brusellozun önlenmesi konakçı hayvanlarda hastalığın kontrolü ve eradikasyonuyla mümkündür. Süt ve süt ürünlerinin kaynatılarak ya da pastörize edilerek hazırlanması, mesleki olarak da teması önleyici koruyucu hijyenik tedbirlerin alınması gereklidir. Hayvanlarda bruselloza karşı aşı uygulaması mevcuttur. Ancak insanlarda ciddi allerjik reaksiyonlar nedeniyle henüz kullanılabilir bir aşı yoktur ama aşı çalışmaları devam etmektedir.







Kaynak:istanbulsaglik.gov.tr