Kırım-Kongo Hemorojik Ateş Hastalığı
 

KIRIM KONGO KANAMALI ATEŞiNDEN KORUNMADA VE





HASTALIGIN KONTROLüNDE YAPILMASI GEREKEN çALIŞMALAR





Kırım-Kongo kanamalı atesi (KKKA) etkeni virüs olan bir enfeksiyon

hastalığıdır. Hastalığın etkeni olan virüsün tasıyıcısı olarak rol alan keneler,

yabani hayvanlar, çiftlik hayvanları ve insanlar arasında virüsün taşınmasına ve

çoğalmasına aracılık etmektedirler.

Kırım-Kongo kanamalı ateşi doğal dengenin değisimiyle (iklim, bitki

örtüsü, yabani hayvan sayısındaki artış vb.) doğrudan ilgili bir hastalıktır.

Nitekim hastalığın ilk olarak tespit edildiği Kırımda da hastalık doğal

dengelerdeki değisiklik sonucunda ortaya çıkmıstır. insanların girişi yasaklanan

ve tarıma kapatılan bölgeler, birkaç yıl sonra tekrar tarıma açıldığında hastalık

görülmeye baslamıştır.

Doğal dengelerin bozulmasında ve buna bağlı olarak hastalığın

görülmesinde sürekli avlanma yasağı veya kontrolsüz avcılık ve yayla yasağı

gibi faktörlerin de önemli etkileri bulunmaktadır.

Doğal hayatta yaban hayvanı sayısındaki artış, kenelerin kan emleri ve

üremeleri için uygun ortamın olusmasına zemin hazırlamakta olup bu durum,

zaten çok fazla sayıda yumurta yumurtlama özelliği olan kene sayısının hızla

artmasına sebep olmaktadır.

ülkemizde hastalıkla iliskili bulunan kene türü yaban hayatı ile çok

yakından iliskilidir. Bu kene yasama dönemlerinin bir bölümünde yaban

hayvanlarından kan emerken, hayatının diğer evresinde özellikle çiftlik

hayvanlarından kan emmektedir. Yoğun kene varlığının olması, insanların

kenelerle daha çok karşı karşıya kalmaları anlamına gelmektedir.

Virüsün, küçük odaklar seklinde yaban hayvanları ile kene arasında

devamlılıgını sağladığına inanılmaktadır. Hastalık, yaban hayatı ile insanların iç

içe oldugu bölgelerde kene sayısının artısına bağlı olarak çıkmaktadır. Ayrıca

yerden beslenen kuşlar ile (keklik, çulluk, karga vb.) göçmen kuşların da

kenelerin baska alanlara taşınmasında etkili olduğu bilinmektedir.

Söz konusu kene kurak ve yarı kurak bozkır iklimini sevmekte ve

genellikle bozkır ile diğer iklimlerin kesişme yerlerinde, kuru taban örtüsüne

sahip bodur ormanlık (meşe, geven vb.) alanlarda yaygın olarak görülmektedir.

özellikle vadilerle çevrili dağlık alanların yamaçları, yaban hayvanlarının daha sık dolaştığı alanlar olduğundan keneler açısından hayli zengin bölgelerdir.

Yaban hayvanları ile evcil hayvanların karşılaşmaları veya gece gündüz farkı da olsa aynı veya yakın alanları kullanmaları ile evcil hayvanlara kene geçişi olmakta ve virüs için yeni çoğalma alanları oluşmaktadır. Evcil hayvanlara yapışmak suretiyle beslenen enfekte kenelerin yumurtalarıyla,otlaklar ile hayvanların yaşadığı diğer alanlar da riskli alanlar haline gelebilmektedir.

Virüsler hayvanlarda genellikle belirti veren bir hastalığa yol

açmamaktadır. Hasta insanların kanlarıyla kontrolsüz temas ile insandan insana

hastalığın geçmesi de söz konusudur.

Hastalığın tedavisinde uygulanabilecek etkililiği bilimsel olarak

ispatlanmış bir ilaç ile yine etkinliği bilimsel çevrelerce kabul görmüs

uygulanabilir bir ası mevcut degildir. Bazı Dogu Avrupa ülkelerinde geçmiste

kullanılan KKKA aşıları da uygulanabilir olarak görülmemiştir.

KKKA hastalığının kontrolünde bilinçli korunma tedbirlerinin alınması

hayli önem kazanmaktadır. Epidemilerin kontrolünde, kişisel korunma

önlemlerinin alınması ve kene sayısının azaltılması amaçlanmaktadır.



KiŞiSEL KORUNMA TEDBiRLERi



Kisisel korunma önlemleri KKKA riski olmasa bile, kenelerle

bulasabilen diger hastalıklardan da korunmak için her zaman uygulanması gereken

hususlardır.



Kene riski olan yerlerde bulunulduğunda, vücudu tamamen örtecek



giysiler giyilmeli ve açık renkli elbiseler tercih edilmelidir.



Kenelerin vücuda girebileceği açıklıkların kapatılması önemlidir



(Pantolon paçalarının çorap içine konulması, çizme giyilmesi vb.).



Kırsal alanlara gidildiginde vücudun açıkta kalan kısımlarına repellent



olarak bilinen böcek kovucu maddelerin sürülmesi, kenelerin birkaç

saat vücuda yaklaşmalarını engellemektedir.



Dıs elbiselere, yıkamaya da dayanıklı olan, etki süresi uzun kene



öldürücü ilaçlar (insektisit) sürülmesi etkili bir korunma aracı

olabilmektedir.



Vücut kene yönünden sık sık kontrol edilmeli, kene varsa bir pens



veya cımbızla, kenenin deriye yapıştıgı yerden tutulup sağa sola

oynatılarak çivi çıkarır gibi çıkarılmalıdır. Kene vücuttan ne kadar kısa

sürede çıkarılırsa hastalık riski de o kadar azalmaktadır.

Keneyi vücuttan uzaklastırma konusunda bilgi sahibi

olmayanlar dışında, vücuda yapışmışkenenin uzaklaştırılması için

sağlık kurulusuna başvurmaya gerek bulunmamaktadır. Vücuttan

kene uzaklastırmak usulünce yapıldığı takdirde kolayca ve risksiz

yapılabilecek bir islemdir. Kene çıkarıldıktan sonra kenenin

yapıştığı yere tentürdiyot gibi antiseptik maddeler sürülmelidir.

Vücudundan kene yapısan kişiler 10 gün kadar ani başlayan

ateş, bas ağrısı, yoğun halsizlik, bulantı ve kusma gibi şikâyetler

yönünden kendilerini izlemeli, böyle bir şikâyetin olması

durumunda en yakın sağlık kurulusuna başvurmalıdır.





Vücuttan uzaklaştırılan keneler çamaşır suyu, alkol veya insektisit



içine atılarak öldürülmelidir.



Vücut üzerindeki keneler öldürülmemeli ve patlatılmamalıdır.

Keneleri vücuttan uzaklaştırmak amacıyla üzerlerine sigara basmak



veya kolonya ve gazyağı dökmek gibi yöntemlere başvurulmamalıdır.



İnsanların veyahayvanların kanlarına korunmasız temas edilmemelidir.





KENE SAYISININ AZALTILMASINA YöNELiK TEDBiRLER



Hastalığın bulaşmasından birincil derecede sorumlu olduğu bilimsel

olarak da ortaya konmuş olan kenelerin son konaklarının özellikle sığırlar

başta olmak üzere çiftlik hayvanları olması dolayısıyla, bu hayvanlarda

kene mücadelesi yapılması gerekir.

Bu mücadelenin hayvancılıkla uğrasan vatandaslara bırakılmadan,

risk altındaki tüm bölgelerde kontrollü ve eş zamanlı bir şekilde,

kampanya tarzında yapılması önemlidir.

Kene sayısını kontrol altına almak amacıyla çevreye yönelik geniş

ilaçlama yapılması gerekli görülen bir uygulama değildir. Keneleri

doğadan tamamen yok etmek de mümkün değildir. Ayrıca, yoğun

ilaçlamaların doğal dengelerin bozulmasına ve yeni problemlerin ortaya

çıkmasına yol açabilecegi de unutulmamalıdır.

Park ve mesire yerleri gibi dar alanlarda ise çok yoğun kene olması

durumunda, çevreye ve halk sağlığına yönelik etkileri iyi bilinen insektisit

ilaçların uzmanların kontrolünde yapılması faydalı olabilir.



www.saglik.gov.tr. den alinmıştır.