Deri yanıkları ve donmalar :
 

Sıcağın ve soğuğun cilt üze******rindeki tesiri şiddetlerine tâbidir. Bu bakımdan üç derece vardır. Birinci derece yamk cildin kızarmasıdır. ikinci derece kabarcık******lar tegekkülüdür. Üçüncü derece bütün cilt tabakalarının tahrip edilmesidir. Yanıklar şiddetli hararet alır, erimiş madenin tesi******riyle olur. Kaynar su ve buharlar cildin haşlanmasını intaç eder. Asitler ve kaleviler ciltte kavrulma yapar. Birinci derecede ya******nıkta cildin yalnız üst tabakası hasara uğrar. Cilt kızarır ve ağrı verir. Birkaç gün sonra yanan tabakalar pul pul dökülür. Ve bakiye olarak yanık yerinde koyu renkli bir tabaka kalır. İkinci derece yanıkta cildin üst tabakasında irili ufaklı ve ber******rak bir mayi ile dolu kabarcıklar peydah olur. Bir müddet son******ra kabarcıkların suyu emilir ve bunların yerine kabuk peydah olvr. Bazı vakalarda kabuğun üst tabakaları yırtılır ve derinin yanık tabakaları açıkta kalır. O zaman ağrı çoğlır. Üçüncü de******rece ynıkta deri kömürleşerek harap olur. Yanma derinin altın******daki tabakalara kadar yayılabilir. Harap olan dokular cerahat******lenerek dışarı atılır. Bunların yerine şiddetli ağrı veren ve ka******nayan et kabarcıkları görülür. Bunu takiben yanığın kenarından nedbe dokusu gelişmeye başlar. Bunun neticesinde bilhassa çeh******rede biçimsizlik peydah olur. Mafsallar civarında buruşmalar olur. Yanma sahası genişledikçe umumî hastalık belirtileri baş gösterir. Bu sahanın derinin muayyen bir kısmından fazlasını tahrip etmesi halinde hayat tehlikeye girer. Büyük kramplar, şuur bulanıklıkları, çılgınlıklar baş gösterir. Yanan saha derinin üçte birine varırsa hayatı kurtarmak mümkün olmaz. Hastanın hıçkırması ve içini çekmesi bu gibi hallerde fena bir akibete de******lâlet eder.Soğuğun âni olarak bilhassa burun, kulak, yanak gibi mü-tebariz yerlere tesiriyle buralardan kan çekilir, bu uzuvlar so******luklaşır ve katılaşır. Dokunulduğu zaman şiddetli ağrı verir. Bir müddet sonra ağrı kaybolur ve keçelenme hasıl olur. Deri kızarır ve hasta sıcak bir yere girince ağrılar yeniden başlar. Soğuk tedricen ve müteaddit defalarda tesir ederse el ve ayaklarda donma kabarcıkları peyda olur. Bu hal bilhassa kansızlarda olur. Buralar fazlaca şişer, koyu kırmızı düğümler peydah olur. Bun******lar sıcakta yanar ve kaşınırlar. Donmadaki tehlike yanmadaki kadar büyük değildir. Donmadan mütevellit ölümler de derinin hsara uğramasından ziyade bütün uzviyetin müteessir olmasın******dan ileri gelir. Deriden kan vücudun içlerine çekilir. Beyin boş******luklarına kan sızar,****** bu da baygınlığa hattâ ölüme****** sebep olur.

Tedavi : Birinci dereceden yanıklarda serin pansıman ağrıyı dindirir. Bu maksatla alüminyum asetal, veya sadece soğuk su kullanılır. Ilık su da bu vazifeyi görür. Yanık yerlere az miktar******da kollodyum sürülmesi iyi gelir. Kireç suyu ve keten tohumu yağı karıştırılarak ve içine biraz yumurta sarısı konarak yapılan pansıman iyi gelir. Bizmut merhemini ihtiva eden gaz bezleri de konabilir. Üçüncü derecede yanıklar cerrahî usulle tedavi edil******melidir. Biz burada yanıkları önlemek için bazı tedbirlerden bah******sedeceğiz. Bir kimsenin elbiseleri tutuştuğunda şahsın yere ya******tıp yuvarlanması alevlerin sönmesi bakımından iyi gelir. Halbu******ki tutuşanlar şuraya buraya koşarlar. O zaman hava ceryanı alevi daha da artırır. En iyi tedbir bir örtü veya battaniye ile hastayı sarmak ve yerde yuvarlanmasını temin etmektir. Haş******lanmalarda soğuk su dökerek elbiseyi ve vücudu soğutmalı ve hastayı sıcak bir odaya götürerek yere yatırmalı ve hemen he******kimi çağırmalı. Hekim gelinceye kadar hastaya sıcak çay, et su******yu içirmeli, elbiseleri keserek çıkarmalı, aksi takdirde kabarcık******lar patlar ve çok ağrı verir. Hastanın yanıkları üstüne lük su dökmeli. Kireç kuyusuna ve sabun kazanına düşenleri veya asit******lerle haşlananları düştükleri yerden hemen çıkarıp üstlerine bol su dökmeli, suyun içine biraz sirke, limon suyu veya sulandırıl******mış asit sülfirik katılabilir. Eğer şahıs asitlerle haglanmışsa su******ya kaleviler ilâve etmeli. Meselâ soda, kireç suyu kalevi sabun gibi. Göze kireç kaçmışsa bol suyla yıkanmalı.

Had donmalarda hastayı birdenbire sıcağa taşımaktan çe******kinmeli, onu serin bir yere taşımalı, karla, soğuk su ile, soğuk kumla ovmalı, ıslak bezle örtmeli. Uzuvlar kımıldatılabilecek hale geldiği zaman sıcak bir odaya taşınabilir. Yine müzmin don******malarda ve donma kabarcıklarına karşı sıcak banyolar iyi ge******lir. Banyoya tanen, kum, sirke ilâve edilebilir. Donuk yerler, pet******rol, ispirto, ihtiyol ile ovulmalı, arkasından da krem sürmeli, tentürdiyot sürmek de faydalıdır. Birinci dereceyi aşan donma******larda****** mutlaka****** hekim****** çağırmalıdır.