[Bluesky24]

İnfertilite (kısırlık) nedir ?



Çiftlerin, en az 12 ay boyunca düzenli olarak (haftada 2veya 3 kez) korunmadan cinsel ilişkide bulunmasına ragmen kadının hamile kalamaması durumuna infertilite denir. Dünya genelinde evli çiftlerin yaklaşık %15-20 si istedikleri halde çocuk sahibi olamamaktadırlar.



İnfertilite kadının mı sağlık sorunudur ?



Gelişmiş ülkelerde kısırlık yakınması olan evli çiftlerin % 20 sinde sorun hem erkek hemde kadın, %



40 ında kadın geri kalan % 40 ında ise erkek kaynaklıdır. Gelişmekte olan ülkelerde ise bu oranlar



farklıdır. Çünkü bu ülkelerde özellikle belsoğukluğu (gonore) ve klamidya gibi cinsel yolla bulaşan



genital yol enfeksiyonları olan, etkili tedavi görmeyen ya da hiç tedavi olamayan ve sonrada kadınsa



pelvik enfeksiyon (rahim, tüpler ve yumurtalıklardaki iltihabi hastalık durumu), erkekse epididimit



(tohum kanallarının iltihabı) gelişen kişilerin sayısı çok fazladır.

İnfertilitenin en sık görülen nedenleri nelerdir?



Kadın infertilitesinin en sık görülen nedeni yumurtalıklara ait bozukluklar ve tüplerin tıkalı olması gibi anatomik bozukluklardır. Daha az görünen nedenler arasında ise endometriozis (rahim içi dokularının rahim dışına yerleşmesi) ve hiperprolaktinemi hormonal bozukluk sayılabilir.



Erkek infertilitesinin nedenleri ise üç grupta incelenir:



1-) Spermin kalitesi ya da sayısını etkileyen sperm üretim bozuklukları.



2-) Anatomik bozukluklar (varikosel, sperm ileti yollarının doğuştan yokluğu,tıkanıklıkları.



3-) İmmünolojik (bağışıklık sistemi ile ilgili) bozukluklar gibi diğer faktörler.

Çocuk sahibi olamayanlar ne zaman hekime başvurulmalıdır ?



Evli çiftlerin bir yıl geçmeden çocuk sahibi olamadıkları için hekime başvurmamaları önerilmektedir.



Ancak 30 yaşın üzerinde olanlar, adet dönemleri ağrılı geçenler, düzensiz adetleri olanlar, olağan dışı



akıntıları olanlar, daha önce geçirilmiş pelvik enfeksiyon hikayesi olanlar bu süreyi beklemeksizin



hekime başvurmalıdırlar.

İnfertilite şikayeti nedeniyle sadece kadın mı muayene olmalıdır ?



İnfertilite kadın, erkek ya da her ikisinin birden bir sağlık sorunundan kaynaklanabilir. Bu nedenle



infertil çiftlerin her ikisi de hekim muayenesine gitmelidir.

İnfertilitenin tedavisi var mıdır ?



İnfertilite evli çiftlerin geçici sorunu olabilir ve bu durum değişik hastalıklardan kaynaklanabilir. Bu



hastalıkların birçoğu tedavi edilebilir. Tıp alanında her geçen gün sağlanan ilerlemeler sorunun



çözümüne katkıda bulunmaktadır.

Bir kadının gebe kalabileceği en uygun günler nelerdir ?



Adetin ilk günü birinci gün olarak sayıldığında, yumurtalıklardan yumurtanın salınması genelde 14. güne denk gelmektedir. Ancak yumurta salınımı bazı kadınlarda biraz daha erken, bazılarında



ise biraz daha sonra olabilir. Yumurta 24 saat, sperm ise 48 saat canlılığını devam ettirir. Bu nedenle,



adetin ilk gününden itibaren 10-16 cı günler arasındaki ilişkilerde gebe kalma şansı yüksektir.

İnfertilite nedenleri nelerdir ?



Erkekte kısırlık; değişik enfeksiyonlar, hastalıklar ya da doğumsal şekil bozuklukları nedeniyle



gelişebilir. Bu gibi durumlar, yeterli miktarda, hareket edebilme ve yumurtayı dölleme yeteneği olan



sperm oluşmasını engelleyebilir. Tohum kananlarının kapalı olması spermlerin erkek cinsel organına



kadar ulaşmasını engeler. Erkek infertilitesinde, erken çocukluk döneminde yumurtaların torbaya



inmemiş olmasının rolü de vardır (inmemiş testis). Erkek infertilitesinde tüm araştırmalara rağmen %



50 oranında herhangi bir neden bulunamaz.

Kadında kısırlık; üreme organlarının bir kısmının enfeksiyon, doğumsal şekil bozuklukları ya da diğer



bazı hastalıklar nedeniyle uygun görev yapamaması nedeniyle oluşur. İnfertil kadınların % 30′ unda



yumurtanın yumurtalıktan rahime geçişini, sağlayan tüplerde tıkanıklık vardır. Bir kısım kadında



yumurtlama olmamaktadır. Bir kısımda rahim döllenmiş olan yumurtayı barındırma özelliklerini



yitirmiştir. Kadın infertilitesinde tüm araştırmalar rağmen % 20 sinde herhangi bir neden bulunamaz.

Stres, aşırı kilo ya da dengesiz beslenme, alkol ve sigara alışkanlığı gerek erkek gerekse kadında



kısırlık sorununu daha kötüleştirebilir.

İnfertilite tanı ve tedavisinde neler yapılabilir ?



Evli çiftin istemelerine rağmen çocuk sahibi olamamaları durumunda ilk adım, kısırlık nedeninin



saptanmasıdır. Kadın Hastalıkları ve Doğum ve Bevliye uzmanlarınca, bu durumdaki çiftlerin



başlangıçta tıbbi hikayelerine başvurulur. Daha sonra muayeneleri ve gerekli olursa laboratuar



testleri yapılır.

Enfeksiyonu ya da hormon eksikliği olan kişilere hekim tarafından reçete verilir. Bazı çiftlere ise



döllenmenin oluşabileceği en uygun günler konusunda cinsel eğitim verilir.

Bunun yanında, yumurtlamanın sağlanması amacıyla ilaç tedavisi uygulanabilir.

Bugün mikro cerrahi gibi yeni bazı tekniklerin uygulanması ile tüplerin tıkanıklığı sonucu oluşan



kısırlık tamamen iyileştirilebilmektedir.

Anne adayının yumurtası ile kocanın spermini çeşitli yöntemlerle döllenmeye daha elverişli hale



getirerek, gerektiğinde vücut dışında döllenmesini sağlayıp, döllenmiş hücrenin anne adayının



genital organlarına transferi ile tedavi imkanı yaratan daha yeni teknolojiler de bulunmaktadır. Bu



tedavi yöntemleri Sağlık Bakanlığı tarafından kurulmalarına izin edilen Üremeye Yardımcı Tedavi



Merkezleri nde uygulanmaktadır. Bu merkezlerde uygulanan ileri tedavi yöntenleriyle infertil çiftlerin çocuk sahibi olma sansları % 40 - 60 arasında değismektedir.

Bu yöntemlerin bazıları;

Ovulasyon İndüksiyonu: Adet düzensizliği ve yumurtlama problemi olan infertil hastalara uygulanan tedavi.

Artifisyel İnseminasyon: Çeşitli nedenlerle gebe kalamayan olgularda özel yöntemlerle hazırlanmış spermlerin kadının rahminin içine enjekte edilmesidir.

İn Vitro Fertilizasyon : Sperm Laboratuar koşullarında hazırlanır ve yumurta ile karşılastırılır. Laboratuar koşullarında döllenen yumurta (embriyo) uterusa (rahime) yerleştirilir. IVF, yalnızca kalitesi iyi ve yeterince hareketli sperm olduğunda uygulanabilmektedir.

İntrasitoplazmik Sperm İnjeksiyonu (Mikroenjeksiyon) : Tek bir spermin laboratuar koşullarında bir yumurtanın içine enjekte edilmesi temeline dayanmaktadır. Bu teknik spermin yumurtanın içine girmesini kolaylaştırma taşımakta döllenme mikroskop altında yapılmaktadır.

Assisted Hatching : Gelişen embriyoların kabuklarının enzimler veya lazer sayesinde traşlanarak daha kolayca rahime yerleşmesini sağlamaktadır.

Testiküler Sperm Ekstraksiyonu (tese) : Epididimde sperm bulunmadığı ya da epididimin olmadığı durumlarda sperm testisten alınan bir parça (biyopsi) ile elde edilmektedir.

Mikrocerrahi epididimal sperm aspirasyonu (mesa) : Testiste normal yada normale yakın sperm üretimi olduğu halde kanallar tıkalı yada yok ise epididimden ince iğnelerle mikroskop altında sperm alınmaktadır.

Perkütan Sperm Aspirasyonu (pesa) : Genişlemiş olan tıkalı kanala cilt üzerinden bir iğne ile girilerek sperm toplanmaktadır. Bu tekniklerden sonra döllenme mikroenjeksiyon ile yapılmaktadır.

Round Spermatid oosit enjeksiyonu (rosi) : Semeninde ve testislerinde olgunlaşmamış sperm bulunmayan ve tedaviye dirençli erkek infertil hastalarda, testislerdeki öncü hücreler bulunmakta ve yumurta döllenmektedir.