[Işıldayan Safir]

Çocuğunuz Haklıysa (Bu Olabilir)

Zaman zaman ebeveynler çocuklarını dinlediklerinde onların haklı olduğuna karar verebiliyorlar. Mary Beth "Kızımın odasına girip masasını temizlemiştim, çok kızmıştı. O günü asla unutamam. Kendinden emin bir şekilde bana kızgın olduğunu, onun özel hayatına tecavüz ettiğimi, ona ait bir yere girip masasındaki eşyaları karıştırmaya hiç hakkım olmadığını, onun için çok önemli olan bazı şeyleri attığımı ve eğer böyle bir şeyi bir kere daha yaparsam evden ayrılacağını söyledi. Onu ne kadar derinden yaraladığımı ve onun bu konu hakkında ne kadar hassas olduğunu o an fark ettim. Onun odasına girip istediğimi yapmaya hakkım olduğunu söyleyebilir ya da eğer masasını kendi düzeltmiş olsa benim bunu yapmama gerek olmadığını anlatabilir ve onunla tartışmaya girebilirdim. Ama bunun yerine ona kulak verdim. "Sanıyorum 17 yaşındaki kızımın genç bir yetişkin olmaya başladığını ve artık ona çocuk gibi davranmamam gerektiğini ilk defa o gün kavramıştım. Ona 'Çok üzgünüm. Şu anda bir hata yaptığımı anlıyorum. O an sadece masanı temizlemeye çalışıyordum ama ne demek istediğini anlıyorum ve bazı eşyalarını atmaya hiç hakkım olmadığının da farkındayım. Aslında masanı temizlemeye de hakkım yoktu. Eğer beni bağışlarsan söz, bir daha böyle bir şey yapmayacağım dedim. Galiba o gün ona bir yetişkin gibi davrandığım ilk gündü."

Biz ebeveynler mükemmel olmadığımız için hatalar yaparız. Bu hatalar yüzünden de çocuklarımız bize öfkelenir. Eğer çocuğumuzu dinlersek ve kendimize karşı dürüst olursak yaptığımız yanlış hareketi fark edebiliriz. Yaptığımız hatalı davranışı itiraf etmek ve bundan dolayı af dilemek ergene karşı yanlış bir harekette bulunduğumuzu fark ettiğimizde alınacak en olumlu tavırdır. Ebeveynler ergenden içtenlikle özür dilerse birçok ergen ana babasını bağışlayacaktır. Öte yandan ebeveynin bakış açısı çoğu zaman ergeninkinden bütünüyle farklı olacaktır. Bu bakış açısını onunla açıkça ve rahat bir biçimde, kibar ama kararlı bir tavır takınarak paylaşmalısınız.

John, oğlu Jacob'ın öfke dolu sözlerini dinledi. Jacob babasının ona arabasının sigortası için gerekli parayı borç vermemesi yüzünden kızgındı. Jacob 16 yaşına girdiğinde, yani bir buçuk sene önce John oğluna benzin, yağ ve sigorta paralarını onun ödeyeceğini düşünerek bir araba almıştı. Sigorta parasının altı ayda bir ödenmesi gerekiyordu. Jacob ilk iki ödemeyi rahatça yapmıştı ama şu an nakit sıkıntısı vardı ve arabayı kullanmaya devam edebilmesi için bu ayki ödeme için babasından borç alabileceğini düşünmüştü. Jacob babasının bir miktar parası olduğunu biliyordu yani sigortayı ödemek onun için bir sorun olmayacaktı. John, Jacob'ın söylediklerini dikkatle dinleyip notlar aldı. Sonra oğluna cevap verdi: "Yani sen param olduğu için sana borç verebileceğimi ve bunun beni incitmeyeceğini mi düşünüyorsun?" Jacob: "Evet. Bu senin için küçük, benim içinse büyük bir şey. Ve eğer bu ödemeyi yapmazsan arabamı en az iki hafta kullanamam." dedi. Jacob John'a duygularını anlattı. John da onu dinledi. Sonra John, "Benim bunu yapmamı neden istediğini anlayabiliyorum. Arabanı iki hafta kullanamayacaksın, bu da sana büyük sıkıntı verecek, biliyorum. Ama izin ver de isteğine neden karşılık vermediğimi açıklayayım. Ebeveyn olarak görevim sana paranı nasıl idare edeceğini anlamanda yardım etmek. Başlangıçta arabanın benzinini, yağını ve sigortasını senin ödeyeceğin konusunda anlaşmıştık. Altı aydır sigorta parasının ödenme tarihinin yaklaştığını biliyordun ama paranı biriktirmek yerine harcadın. Bu senin seçimindi, güzel. Ben paranı harcadığın için şikâyet etmiyorum. Ama bu seçimi kendin yaptığına göre sigortayı ödeyecek yeterli paranın kalmayacağını da bilmeliydin." dedi ve devam etti: "Sana yardım etmem gerektiğini düşünüyorum, ama bir şekilde düşüncesizliğinin cezasını da ödemelisin. Bu sana paranı idare etmen için iyi bir ders oldu. Önümüzdeki iki hafta boyunca bana gerekmediğinde arabamı kullanmana izin vereceğim, arabaya ihtiyacım olduğu zaman da seni istediğin yere bırakacağım. Ama sigortayı ödemen için para vermeyeceğim. O parayı verirsem bir ebeveyn olarak yanlış bir şey yapmış olurum. Söylediklerimi anlıyor musun?" Jacob başını sallayarak "Galiba" diye mırıldandı. Jacob durumdan hoşnut değildi ama babasının anlatmaya çalıştığı şeyi anlamıştı. Babası onun anlattıklarını dikkatle dinlediği, endişelerine hak verdiği ve anlayış gösterdiği için de bu teklifi kabul edecekti.

Amacımız her zaman bir ergenin öfkesini çözüm aşamasına getirmesine yardımcı olmak olmalıdır. Ergenin zihninde ve yüreğinde taşıdığı çözümlenmemiş öfke, olabilecek en kötü şeylerden biridir. Çözümlenmemiş öfke, kin ve üzüntü duygularının doğmasına neden olur. Ergen kendini reddedilmiş ve sevgisiz hisseder. Ergenin hissettiği çözülmemiş öfke ebeveyninden sevgi almasını engeller. Çoğu ebeveyn çocuklarının onların sevgisini reddetmesinden dolayı hayalkırıklığı yaşamakta ve daha çok sevgi göstermek için daha çok çaba sarf etmektedir. Ama sonuçta onlardan aldıkları yine red cevabıdır. Eğer ebeveyn sevgisini çocuğuna doğru bir şekilde aktarmak istiyorsa ergenin içinde büyüyen çözülmemiş öfkesini çözmesine yardım etmelidir. Eğer ergen öfkesini belli bir süredir içinde biriktirmişse ebeveyn onun kızdığı şeyleri dile getirmesini kolaylaştıracak elverişli bir ortam yaratmalıdır. Bu ortamı yaratmaya örneğin geçmişte yaptığınız hataları kabul ederekbaşlayabilirsiniz. Mesela çocuğunuza "Şimdi görüyorum da, geçmişte bana kızdığın çoğu zaman seni dinlememişim. Sana zaman zaman sonradan söylediğim için pişmanlık duyduğum kırıcı ve ağır sözler söyledim. Mükemmel bir ebeveyn olamadığımın farkındayım. Yaptığım hataları düzeltmek isterdim. Eğer istersen bir ara bana nerelerde hata yaptığımı anlatabilirsin ve bu konuda seninle konuşabiliriz. Böyle bir konuşma ikimiz içinde acı verici olabilir, biliyorum ama bilmeni isterim ki seni dinlemek istiyorum." diyebilirsiniz.

Bu tarz ifadeler ergenin içinde biriktirdiği öfkeyi ortaya koymasına ve ana-babanın da konu hakkında daha çok bilgi edinmesine olanak sağlar. Ergen ana-babasının çabalarına karşılık vermiyorsa ebeveynlere profesyonel yardım almalarının önerilmesi gerekebilir. Ergen yardım almayı kabul etmiyorsa o zaman ebeveyn bu konudaki içtenliğini kendisi bir profesyonel danışmana giderek gösterebilir. Sonuçta ergen bu yardım sürecinde ana-babasına katılmak isteyebilir.

Ergen çocuğunuza öfkesini kabul etmesini ve bunu olumlu bir şekilde çözmeyi öğretmek onun duygusal, toplumsal ve iç dünyası için yapacağınız en önemli katkılardan biridir. Ergen öfkeyle başa çıkmayı deneyimler sonucu öğrenir. Biz onun bulunduğu noktadan durumu çözmeye başlarız ve onun dışa vurduğu çığlıkları dinlemeyi gerektirse de öfkesini çözme sürecinde ona yardımcı oluruz. Daha sonra öfkesini bizimle paylaşmasına yarayacak daha iyi yöntemler öğretebiliriz. Ama çocuğumuzun öfkesini dile getirirken kullandığı dilin onun mesajını almamıza engel olmasını engellemeliyiz.